Όταν ο γόης του Χόλιγουντ ήρθε και έμεινε 5 μήνες στην Ελλάδα
Η είδηση του θανάτου του αγαπημένου ηθοποιού Ρόμπερτ Ρέντφορντ σκόρπισε θλίψη σε όλο τον κόσμο. Ο πολυβραβευμένος πρωταγωνιστής, σκηνοθέτης και ιδρυτής του φημισμένου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Σάντανς, άφησε την τελευταία του πνοή την Τρίτη 16 Σεπτεμβρίου, στο σπίτι του «στα βουνά της Γιούτα, το μέρος που αγαπούσε, περιτριγυρισμένος από αυτούς που αγαπούσε», όπως δήλωσε η εκπρόσωπός του Σίντι Μπέργκερ.
Η είδηση προκάλεσε κύμα συγκίνησης, με διάσημους καλλιτέχνες και χιλιάδες θαυμαστές να εκφράζουν δημόσια την αγάπη και τον θαυμασμό τους, για το έργο και την κληρονομιά του.
Λεονάρντο Ντι Κάπριο
«Πρόκειται για μια τεράστια απώλεια για την κοινότητά μας. Δεν ήταν μόνο ένας απίστευτος ηθοποιός — όλοι γνωρίζουμε το έργο του — αλλά και ένας ταλαντούχος σκηνοθέτης, με ταινίες όπως το «Quiz Show». Ήταν ένας από τους πρώτους που γύρισε πολιτικά θρίλερ, όπως τα «Three Days of the Condor» και «All the President’s Men»….άνοιξε τον δρόμο για τέτοιες ταινίες. Αλλά πάνω απ' όλα, ήταν ένας αμετανόητος ηγέτης περιβαλλοντικής δράσης και μέλος του NRDC, όπως κι εγώ και πάλεψε για τα δικαιώματα των αυτόχθονων — η λίστα είναι ατελείωτη. Σήμερα χάσαμε έναν θρύλο» είπε στο Associated Press.
Μπάρμπρα Στρέιζαντ
«Κάθε μέρα στα γυρίσματα της ταινίας «The Way We Were» ήταν συναρπαστική, έντονη και γεμάτη χαρά» έγραψε η Στρέιζαντ σε ανάρτησή της στο Instagram. «Ήμασταν τόσο διαφορετικοί: εκείνος ήταν από τον κόσμο των αλόγων, ενώ εγώ ήμουν αλλεργική σε αυτά! Ωστόσο, συνεχίσαμε να προσπαθούμε να μάθουμε περισσότερα ο ένας για τον άλλον, ακριβώς όπως οι χαρακτήρες της ταινίας. Ο Μπομπ ήταν χαρισματικός, έξυπνος, έντονος, πάντα ενδιαφέρων — και ένας από τους καλύτερους ηθοποιούς που υπήρξαν ποτέ. Την τελευταία φορά που τον είδα, όταν ήρθε για μεσημεριανό, συζητήσαμε για την τέχνη και αποφασίσαμε να στείλουμε ο ένας στον άλλον τα πρώτα μας σχέδια. Ήταν μοναδικός και είμαι τόσο ευγνώμων που είχα την ευκαιρία να συνεργαστώ μαζί του» πρόσθεσε η σταρ και μοιράστηκε ένα κοινό τους ασπρόμαυρο στιγμιότυπο.
Μάρτιν Σκορσέζε
«Ο Μπομπ ήταν ένας μοναδικός καλλιτέχνης, τόσο μπροστά όσο και πίσω από την κάμερα. Ήταν επίσης ένα αφοσιωμένο μέλος του «The Film Foundation» και πρόσφερε στον κόσμο του αμερικανικού κινηματογράφου κάτι αναντικατάστατο και διαχρονικό το Φεστιβάλ Σάντανς» ανέφερε σε δήλωσή του. «Με θλίβει η σκέψη ότι δεν θα τον ξαναδώ. Δεν θα ξεχάσω ποτέ τις στιγμές που περάσαμε μαζί» συμπλήρωσε.
Τζέισον Μπέιτμαν
«Ήταν πάντα πηγή έμπνευσης για μένα, όπως είμαι σίγουρος και για πολλούς άλλους ηθοποιούς. Επίσης και για τον τρόπο που μετέτρεψε την εμπειρία του ως ηθοποιός σε μια πραγματικά επιτυχημένη πορεία ως σκηνοθέτης, καθώς και για το φιλανθρωπικό του έργο» ανέφερε σε δήλωσή του στο ΑP ο Μπέιτμαν και πρόσθεσε: «Θα ήθελα να ζήσω όσο κι εκείνος, να πετύχω όλα αυτά που κατάφερε και να έχω τον σεβασμό που είχε. Τι ζωή!».
Τζέιμι Λι Κέρτις
«Μια ζωή. Οικογένεια. Τέχνη. Μεταμόρφωση. Υποστήριξη. Δημιουργία. Κληρονομιά. Ευχαριστώ, Ρόμπερτ Ρέντφορντ» έγραψε σε ανάρτησή της στο Ιnstagram η ηθοποιός.
Τρόι Κότσουρ
«Είμαι τόσο ευγνώμων για όλο του το έργο και για τον όγκο αυτής της σκληρής δουλειάς. Θα συνεχίσουμε να μιλάμε γι' αυτόν. Ακόμα και μετά τον θάνατό του, το αποτύπωμά του θα ζει. Θα μας λείψει πραγματικά» ανέφερε στο AP.
Κόλμαν Ντομίνγκο
«Με αγάπη και θαυμασμό. Ευχαριστούμε κύριε Ρέντφορντ, για τη διαρκή σας επιρροή. Θα γίνει αισθητή σε πολλές γενιές. Αναπαυθείτε εν ειρήνη» σημείωσε σε ανάρτησή του στο X.
Ίθαν Χοκ
«Ρόμπερτ Ρέντφορντ, ο απόλυτος υπερασπιστής του ανεξάρτητου κινηματογράφου, ο ακούραστος εκφραστής της αυθεντικής αφήγησης και ο ένθερμος περιβαλλοντολόγος. Η κληρονομιά του θα συνεχίσει να είναι βαθιά ριζωμένη στον πολιτισμό μας, μεταμορφωμένη από την τέχνη του, τη δράση του και την ίδρυση του Ινστιτούτου και του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Σάντανς» έγραψε σε ανάρτησή του στο Instagram και την συνόδευσε με ένα κοινό τους στιγμιότυπο.
Μάρλι Μάτλιν
«Η ταινία μας, «CODA», τράβηξε την προσοχή όλων χάρη στο Σάντανς. Και το Σάντανς έγινε πραγματικότητα χάρη στον Ρόμπερτ Ρέντφορντ. Ένας ιδιοφυής άνθρωπος έφυγε από τη ζωή. Αναπαύσου εν ειρήνη, Ρόμπερτ», έγραψε σε ανάρτησή της στο X.
Ρον Χάουαρντ
«Αναπαύσου εν ειρήνη και σε ευχαριστούμε Ρόμπερτ Ρέντφορντ, μια εξαιρετικά επιδραστική πολιτιστική προσωπικότητα για τις δημιουργικές επιλογές που έκανε ως ηθοποιός/παραγωγός/σκηνοθέτης και για την ίδρυση του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Σάντανς, που ενίσχυσε την ανεξάρτητη κινηματογραφία των ΗΠΑ. Ένας καλλιτέχνης που άλλαξε τα δεδομένα» έγραψε στο X.
Σάμιουελ Λ. Τζάκσον
Με ένα στιγμιότυπο από την ταινία «Captain America: The Winter Soldier» όπου συμπρωταγωνίστησε με τον Ρέντφορντ, ο Σάμιουελ Λ. Τζάκσον έγραψε σε ανάρτησή του στο Instagram: «Ήταν ένα όνειρο που έγινε πραγματικότητα η συνεργασία στην μεγάλη οθόνη με τον κ. Ρέντφορντ. Μερικές φορές οι ήρωές σου δεν σε απογοητεύουν και είναι πραγματικά τόσο σπουδαίοι όσο τους φανταζόσουν».
Σκάρλετ Γιόχανσον
Η Γιόχανσον η οποία συνεργάστηκε μαζί με τον θρυλικό ηθοποιό στην ταινία του 1998 «The Horse Whisperer». σε δήλωσή της στο Rolling Stone, ανέφερε: «Κάθε μέρα, πριν από κάθε σκηνή, έβρισκε τον χρόνο να καθίσει μαζί μου και να μου εξηγήσει όλα τα βήματα που οδήγησαν τον χαρακτήρα που υποδυόμουν μέχρι εκείνο το σημείο της ιστορίας. Ανεξάρτητα από το πόσο έντονη ήταν η καθημερινότητα, πάντα ένιωθα ότι είχε όλο τον χρόνο του κόσμου για τη δουλειά μας», συμπλήρωσε.
Χίλαρι Κλίντον
«Πάντα θαύμαζα τον Ρόμπερτ Ρέντφορντ, όχι μόνο για τη θρυλική του καριέρα, ως ηθοποιός και σκηνοθέτης, αλλά και για όσα ακολούθησαν. Υποστήριξε προοδευτικές αξίες, όπως η προστασία του περιβάλλοντος και η πρόσβαση στις τέχνες, ενώ δημιούργησε ευκαιρίες για νέες γενιές ακτιβιστών και κινηματογραφιστών. Ένα αληθινό αμερικανικό είδωλο», έγραψε σε ανάρτησή της στο Instagram και μοιράστηκε ένα στιγμιότυπο όπου φαίνεται η ίδια μαζί με τον σύζυγό της, Μπιλ Κλίντον να συνομιλούν με τον σπουδαίο ηθοποιό.
«Γεννήθηκα με ένα σκληρό βλέμμα»
Υπήρξε σύμβολο μιας ολόκληρης εποχής στον κινηματογράφο, με το πηγαίο ταλέντο και τη μαγνητική του παρουσία να ξεχωρίζουν. Ο Ρόμπερτ Ρέντφορντ, που έφυγε από τη ζωή την Τρίτη σε ηλικία 89 ετών, κατέκτησε το Χόλιγουντ χαρίζοντας αξεπέραστες ερμηνείες σε κλασικές ταινίες, όπως «Οι δύο ληστές» (1969), «Πέρα από την Αφρική» (1985) και «Ολοι οι άνθρωποι του προέδρου» (1976), και σκηνοθετώντας αριστουργήματα, όπως το οσκαρικό μελόδραμα «Συνηθισμένοι άνθρωποι» (1980).
Η ικανότητά του να υποδύεται χαρακτήρες που ήταν γοητευτικοί και κέρδιζαν με ευκολία τη συμπάθεια του κοινού τον κατέστησε ξεχωριστό στην 7η Τέχνη, δίνοντάς του μια θέση την οποία αξιοποίησε πλήρως, όπως γράφει η «Καθημερινή». Τις δεκαετίες του 1960 και του 1970 σημείωσε τεράστια καλλιτεχνική και εμπορική επιτυχία, σε επίπεδο αντίστοιχο με αστέρες όπως ο Αλέν Ντελόν, ο Κάρι Γκραντ και ο Κλιντ Ιστγουντ. Μάλιστα, η ταινία «The Sting» (1973) ήταν εκείνη που τον εδραίωσε ως κορυφαίο πρωταγωνιστή. Παράλληλα, από τις αρχές της δεκαετίας του 1970, ο ηθοποιός και σκηνοθέτης άρχισε να ασχολείται ενεργά με περιβαλλοντικά ζητήματα, βάζοντας τις βάσεις για τη μετέπειτα πορεία του ως επιφανούς ακτιβιστή.
Ανήσυχο πνεύμα από παιδί, το «χρυσό αγόρι» του σύγχρονου σινεμά, και πάλαι ποτέ σύμβολο του σεξ, δεν περιορίστηκε στα όρια της μεγάλης οθόνης. Με το ίδιο πάθος που τον έκανε γνωστό στον κινηματογράφο αφιέρωσε τη ζωή του στην προστασία του περιβάλλοντος.
Το 1981 ίδρυσε το Ινστιτούτο Σάντανς, έναν χώρο όπου οι σεναριογράφοι μπορούσαν να καλλιεργήσουν την τέχνη τους χωρίς τις εμπορικές πιέσεις του Χόλιγουντ. «Οι αφηγητές διευρύνουν το μυαλό μας: μας κινητοποιούν, μας εμπνέουν και, τελικά, μας συνδέουν», είχε δηλώσει, περιγράφοντας τη φιλοσοφία γύρω από το πρότζεκτ του.
Ανεξάρτητα από το Χόλιγουντ
Το 1985 το όραμά του επεκτάθηκε με την ίδρυση του Φεστιβάλ Σάντανς, που σύντομα καθιερώθηκε ως σημείο αναφοράς για τον ανεξάρτητο κινηματογράφο. Μέσα από αυτό, νέοι ακόμη δημιουργοί, όπως οι Κουέντιν Ταραντίνο, Πολ Τόμας Αντερσον, Στίβεν Σόντερμπεργκ και Αβα Ντουβερνέ, καθώς και ταινίες που διαφορετικά ίσως δεν θα είχαν την ευκαιρία να «ανθίσουν» βρήκαν τη σκηνή τους. Χάρη στο φεστιβάλ, φιλμ-σταθμοί της 7ης Τέχνης, όπως το «Σεξ, ψέματα και βιντεοταινίες» (1989), το «Reservoir Dogs» (1992), και μικρά ανεξάρτητα διαμάντια, όπως το «Little Miss Sunshine» (2006), έφτασαν έως τα Οσκαρ, αφήνοντας το στίγμα τους στην αμερικανική και την παγκόσμια κινηματογραφική σκηνή.
«Προσπάθησα να ανεξαρτητοποιηθώ από το Χόλιγουντ, να παραμείνω ο εαυτός μου», εξηγούσε σε παλαιότερη συνέντευξή του στην εφημερίδα London Daily Telegraph. «Μόλις ξεκίνησε η καριέρα μου και μπορούσα να υποδυθώ ρόλους, προσπάθησα αυτοί να είναι πρωτότυποι χαρακτήρες. Ταυτόχρονα, ένιωθα απογοήτευση: υπήρχαν ιστορίες που ήθελα να αφηγηθώ. Ηθελα να ξεκινήσω την παραγωγή των δικών μου ταινιών, στις οποίες θα μπορούσα και εγώ ο ίδιος να παίξω».
Παρά την επιβλητική εικόνα ενός σταρ, ο Ρέντφορντ με τα ατίθασα καστανόξανθα μαλλιά, το διαπεραστικό βλέμμα και το χαρακτηριστικό του χιούμορ, κουβαλούσε μια βαθιά και περίπλοκη εσωτερικότητα. Μια εσωτερικότητα που τον έκανε ιδιαίτερα επιλεκτικό όσον αφορά τους ρόλους που υποδυόταν και τα πρότζεκτ στα οποία συμμετείχε, αναζητώντας πάντα ιστορίες με κοινωνικό υπόβαθρο. Σενάρια και πρωτοβουλίες που περνούσαν μηνύματα και είχαν ουσιαστικό αντίκτυπο.
Αυτή η αίσθηση του δραματουργικού βάθους τον οδήγησε και πίσω από την κάμερα: το 1980 έκανε το σκηνοθετικό ντεμπούτο του με το «Συνηθισμένοι άνθρωποι». Ενα συγκλονιστικό οικογενειακό δράμα που κέρδισε τέσσερα Οσκαρ, ανάμεσά τους αυτά της Καλύτερης Ταινίας και της Σκηνοθεσίας, σηματοδοτώντας την έναρξη ενός δεύτερου κεφαλαίου στην καριέρα του. Αργότερα, φιλμ όπως «Το ποτάμι της ζωής» (1992) και το «Το τεστ» (1994) έθεσαν και ηθικά ερωτήματα, επιβεβαιώνοντας έτσι το ένστικτό του για τις οικείες και ανθρώπινες ιστορίες.
Ηθοποιός στο επάγγελμα, ακτιβιστής στην καρδιά
Μετά την επιτυχημένη πορεία, μπροστά και πίσω από τις κάμερες, ο Ρέντφορντ στράφηκε στην προώθηση της περιβαλλοντικής δικαιοσύνης. Εμπνευσμένος από τα παιδικά του ταξίδια στο Γιοσέμιτι, υπηρέτησε ως μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου στο Συμβούλιο Προστασίας Φυσικών Πόρων, ενώ το 2005 ίδρυσε μαζί με τον γιο του τη σχετική μη κερδοσκοπική οργάνωση, τη Redford Center. «Γεννήθηκα με ένα σκληρό βλέμμα», δήλωνε το 2014 στο The Hollywood Reporter. «Με τον τρόπο που παρατηρούσα τα πράγματα, έβλεπα τι δεν πήγαινε καλά. Ηξερα τι θα μπορούσε να γίνει καλύτερο. Ανέπτυξα μια μάλλον σκοτεινή οπτική για τη ζωή, κοιτώντας τη δική μου χώρα».
Ο ακτιβισμός του δεν ήταν απλώς φιγούρα για τα φώτα της δημοσιότητας, αλλά αναπόσπαστο κομμάτι της προσωπικότητάς του. Ο ίδιος συνήθισε να αυτοπροσδιορίζεται ως «ηθοποιός στο επάγγελμα, ακτιβιστής στην καρδιά». Εβρισκε συνεχώς τρόπους να συνδυάζει και τα δύο, χρησιμοποιώντας τον κινηματογράφο ως μέσο για να ευαισθητοποιήσει το κοινό σε ζητήματα που είχαν πολιτική και κοινωνική χροιά.
Πίσω από τη λάμψη της επιτυχίας του στους τομείς με τους οποίους ασχολήθηκε, ο Ρέντφορντ βίωσε προσωπικές τραγωδίες. Ο νεογέννητος γιος του, Σκοτ, πέθανε το 1959 από το σύνδρομο αιφνίδιου βρεφικού θανάτου, ακριβώς την περίοδο που ο ηθοποιός έκανε το ντεμπούτο του στο Μπρόντγουεϊ. Αλλά και ο γιος του, Τζέιμς, αντιμετώπιζε προβλήματα υγείας σε όλη τη διάρκεια της ζωής του λόγω αυτοάνοσου νοσήματος. Τελικά, απεβίωσε το 2020.
Τα τελευταία χρόνια, ο Ρέντφορντ είχε αποκτήσει δύναμη και φαινόταν να επιστρέφει στην ουσία της τέχνης του, απαλλαγμένος από τη ματαιοδοξία και τη σοβαροφάνεια που- σύμφωνα με τους κριτικούς, όπως αναδημοσιεύει η Washington Post- είχαν επηρεάσει ορισμένες από τις προηγούμενες δουλειές του. Για παράδειγμα, στην ταινία «All Is Lost» (2013), ο Ρέντφορντ έδωσε μια καθηλωτική ερμηνεία, τη στιγμή που ο διάλογος σχεδόν απουσίαζε. Η ένταση και η απελπισία που προσέδιδε στον χαρακτήρα ήταν άξιες θαυμασμού.
Στη μεγάλη οθόνη, έκανε κάτι τελείως διαφορετικό από τη συνήθη ιδιοσυγκρασία του: υποδύθηκε τον Αλεξάντερ Πιρς στις ταινίες της Marvel, «Captain America: The Winter Soldier» (2014) και «Avengers: Endgame» (2019). Οι συμμετοχές αυτές ανέδειξαν έναν τολμηρό ηθοποιό, πρόθυμο να πειραματιστεί, αρκεί οι επιλογές να ήταν οι σωστές.
Ο κινηματογράφος έχασε έναν σπουδαίο καλλιτέχνη και οραματιστή. Εναν άνθρωπο με πάθος και διάθεση να εμπνέει πολλές γενιές, ο οποίος άφησε μια κληρονομιά που ξεπερνά τα όρια της οθόνης και αντανακλάται στην τέχνη, στην κοινωνία και τη συλλογική συνείδηση.
Η άγνωστη σχέση του Ρέντφορντ με την Ελλάδα
Ο Ρόμπερτ Ρέντφορντ έκανε δύο γάμους και τέσσερα παιδιά και με την οικογένειά του έκανε ταξίδια σε όλο τον κόσμο. Όπως έλεγε χαρακτηριστικά, «τα ταξίδια ήταν η πραγματική εκπαίδευσή μου».
Σε συνέντευξή του στο Greek Reporter, ο Ρέντφορντ είχε αποκαλύψει ότι έζησε για πέντε μήνες στην Κρήτη, έξω από το Ηράκλειο. «Πήγα την οικογένειά μου εκεί στα μέσα του ’60, επειδή την αγαπούσα, είχα διαβάσει γι’ αυτήν και ήθελα πολύ να πάω».
Σε συνέντευξή του στο «Βήμα» είχε περιγράψει πώς το 1967 ταξίδεψε με την οικογένειά του στην Ευρώπη: «Ζήσαμε για έξι μήνες στην Ισπανία, σε μια μικρή πόλη στον Νότο ονόματι Μίχας, και μετά πήγαμε στην Ελλάδα. Πρώτα στο Ηράκλειο και μετά στην ενδοχώρα της Κρήτης». Τόνισε μάλιστα ότι προσπάθησε να πείσει την οικογένειά του να ζήσουν σε μια σπηλιά στα Μάταλα, ενώ εξομολογήθηκε ότι λάτρευε την Ελλάδα και τους Έλληνες.
«Ένιωσα ότι τα ταξίδια θα ήταν η πραγματική εκπαίδευσή μου. Δεν τα πήγαινα καλά στο σχολείο, βαριόμουν, κάτι μέσα μου μού είπε ότι η εκπαίδευσή μου βρισκόταν εκεί έξω, στον κόσμο, στις εμπειρίες από άγνωστους πολιτισμούς. Κι αυτό έκανα», είχε πει στο «Βήμα».
Μιλώντας στον δημοσιογράφο Γιώργο Σατσίδη για το MTV Greece, ο Ρέντφορντ θυμήθηκε έναν ολόκληρο μήνα «φανταστικών διακοπών» στην Κρήτη. «Τη γύρισα όλη την Κρήτη, έμεινα στην Ελούντα και από εκεί εξερευνήσαμε όλες τις ομορφιές του νησιού. Πραγματικά έχω γυρίσει ολόκληρο τον πλανήτη και δεν έχω δει φιλοξενία σαν την κρητική».
