Μαύρος ο καπνός την Τρίτη, μαύρα τα μαντάτα: Πάπα ουκ έχομεν!
Χιλιάδες πιστοί αλλά και εκπρόσωποι του Τύπου παρέμεναν όλο το απόγευμα της Τρίτης με το βλέμμα στραμμένο στην... καμινάδα. Τελικά τα σήματα καπνού... ελάλησαν και είπαν ότι “δεν έχουμε ακόμη νέο Πάπα”. Και πώς μίλησαν; Μα... δια του χρώματος.
Τι είναι όμως αυτό που τελικά δίνει χρώμα στον καπνό που θα βγει από την καμινάδα και – αναλόγως χρώματος- σηματοδοτεί αν έχει εκλεγεί νέος Ποντίφικας;
Ο καπνός προέρχεται από τα ψηφοδέλτια μέσω των οποίων τα μέλη του Κονκλαβίου ψηφίζουν το νέο προκαθήμενο της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας. Αφότου ολοκληρωθεί η ψηφοφορία, τα ψηφοδέλτια καταλήγουν στην πυρά.
Προκειμένου όμως να πάρει το χαρακτηριστικό χρώμα ο καπνός – λευκό ή μαύρο αναλόγως-, μαζί με τα ψηφοδέλτια ρίχνεται στην πυρά και ένα ανάλογο μείγμα χημικών. Η σύσταση του μείγματος παραμένει επτασφράγιστο μυστικό στα μυστικά βιβλία του Βατικανού, ωστόσο, σύμφωνα με τα όσα είναι γνωστά πρόκειται για ένα μείγμα χλωριούχου καλίου, ενός άλατος από χλώριο και νάτριο.
Μια... καπνισμένη ιστορία
Ποια είναι όμως η ιστορία πίσω από τα σήματα καπνού; Σύμφωνα με όσα αναφέρει ο Φρέντερικ Μπαουμγκάρτνερ, καθηγητής Ιστορίας στο Virginia Tech University και συγγραφέας του βιβλίου “Πίσω από κλειδωμένες πόρτες: Μια ιστορία των παπικών εκλογών”, μέχρι το 1800 το γεγονός ότι ο νέος Πάπας είχε εκλεγεί γνωστοποιούνταν όταν άρχιζαν να ξεκλειδώνουν οι πόρτες και τα παράθυρα της αίθουσας συσκέψεων. Κάποιες φορές ηχούσαν και τα κανόνια στο Castel Sant' Angelo.
Μέχρι το 19ο αιώνα, όταν έβγαινε καπνός από την καμινάδα αυτό σήμαινε ότι δεν εξελέγη Πάπας γιατί οι καρδινάλιοι έκαιγαν τα ψηφοδέλτια της ψηφοφορίας. Έτσι όταν η καμινάδα δεν κάπνιζε αυτό σήμαινε “non habemus Papam”. Συχνά όμως επικρατούσε σύγχυση. Έτσι, το 1903, το Κονκλάβιο αποφάσισε την επιλογή λευκός- μαύρος καπνός.
Στην περίπτωση που δεν υπήρχε αποτέλεσμα, οι καρδινάλιοι έριχναν υγρό άχυρο στη φωτιά για να κάνει τον καπνό μαύρο. Συχνά όμως ο καπνός δεν ήταν αρκετά... μαύρος κι έτσι, το 1958 αποφάσισε να ρίχνεται στη φωτιά ένα μείγμα χημικών ουσιών για να κάνουν το χρώμα του καπνού πιο εμφανές.
Δεν είναι πάντως λίγες ακόμη και τώρα οι φορές που ο καπνός βγαίνει μάλλον προς το γκρι, με αποτέλεσμα να επικρατεί σύγχυση. Ενδεικτικά, στην εκλογή του Πάπα Ιωάννη Παύλου του Β', το 1978 που ο καπνός δεν είχε σαφώς λευκό χρώμα, έτσι αποφασίστηκε να χτυπούν και οι καμπάνες της Βασιλικής του Αγίου Πέτρου για να επιβεβαιώνουν την επιτυχημένη εκλογή του νέου Πάπα.
