Ο καλλιτεχνικός και πολιτικός κόσμος αποχαιρετά τον σπουδαίο μουσικοσυνθέτη
Την τελευταία του πνοή λίγο πριν κλείσει τα 81 του χρόνια άφησε ο Διονύσης Σαββόπουλος το βράδυ της Τρίτης (21/10). Τα τελευταία 24ωρα ο σπουδαίος μουσικοσυνθέτης νοσηλευόταν σε κρίσιμη κατάσταση στην καρδιολογική κλινική του νοσοκομείου «Υγεία», ενώ τα τελευταία χρόνια έδινε μάχη με τον καρκίνο.
Λίγες ώρες μετά τη γνωστοποίηση της θλιβερής είδησης, η οικογένεια του τραγουδοποιού εξέδωσε μία λιτή ανακοίνωση στα social media, αποχαιρετώντας τον αγαπημένο της πατέρα, σύζυγο και παππού και τονίζοντας πως οι λεπτομέρειες για το τελευταίο αντίο θα δοθούν στη δημοσιότητα τις επόμενες ώρες.
«Ο πολυαγαπημένος μας σύζυγος, πατέρας, παππούς και τραγουδοποιός έφυγε απόψε Τρίτη 21 Οκτωβρίου 2025. Λεπτομέρειες για τον αποχαιρετισμό του θα ανακοινωθούν τις επόμενες ώρες. Η σύζυγος του: Άσπα. Τα τέκνα: Κορνήλιος, Ρωμανός και Αγγέλλα. Τα εγγόνια: Διονύσης και Ανδρέας», αναφέρει η ανακοίνωση της οικογένειας του Διονύση Σαββόπουλου.
Ο καλλιτεχνικός και πολιτικός κόσμος αποχαιρετά τον σπουδαίο τραγουδοποιό
Ο θάνατος του σπουδαίου δημιουργού και ερμηνευτή σκόρπισε θλίψη στον καλλιτεχνικό κόσμο. Συνάδελφοι, φίλοι, πολιτικοί και άνθρωποι του πνεύματος τον αποχαιρέτησαν με συγκινητικά λόγια, τόσο δημόσια όσο και μέσα από τα social media, τιμώντας τη μνήμη και την τεράστια παρακαταθήκη του.
«Ό,τι πιο απροσποίητο» υπήρχε στο ελληνικό τραγούδι χαρακτήρισε η Λίνα Νικολακοπούλου τον Διονύση Σαββόπουλο. Σε τηλεφωνική επικοινωνία που είχε με την εκπομπή «Πίσω από τις γραμμές», η γνωστή στιχουργός δήλωσε: «Το γνωρίζουμε όλοι και το νιώθουμε όλοι, ειδικά η γενιά η δική μου, ότι ήταν ό,τι πιο καινούριο, ό,τι πιο απροσποίητο ήρθε με μία γραφή ολότελα δική του, με στίχους που μας βγάλανε από τις συμβάσεις του τι ήταν τα θέματα του τότε τραγουδιού, με μια παντιέρα μεγάλη για το φοιτητικό κίνημα. Όλα του τα τραγούδια είναι ακριβά, φτιαγμένα με την προσοχή ενός χρυσοχόου. Είχε την ιδιαίτερη λοξή ματιά, που είναι απαραίτητη για να σπάνε τα στερεότυπα. Μιλάμε για μια ζωή γόνιμη, που μας έδινε συνεχώς, που μας άνοιγε συνεχώς τα μάτια για να αντιλαμβανόμαστε και με άλλον τρόπο τα χρόνια μας, τη ζωή μας και τον τόπο μας».
Στη συνέχεια πρόσθεσε: «Ήταν ένας χαριτωμένος άνθρωπος και προσεκτικός ακροατής αυτού που του έλεγες, δεν βιαζόταν να απαντήσει. Είχε ένα αριστοκρατικό φέρεσθαι, αλλά την ίδια ώρα είχε και μία χάρη σχεδόν Αριστοφανική. Το χιούμορ του ήταν ορατό. Ήταν τρυφερός πολύ. Αλλά δεν θα έλεγα "εύκολος". Έπρεπε να κερδίσεις την εκτίμησή του. Στις συζητήσεις που κάναμε, στη ματιά για τα πράγματα η αναφορά του ήταν πολλές φορές και στη Θεσσαλονίκη. Αν και όταν έφυγε και ήρθε στην Αθήνα, δεν μιλούσε πολύ για αυτό δημόσια, στις συζητήσεις του υπήρχε η αγάπη για την πόλη του», είπε κλείνοντας.
Διονύση μου δεν μπορώ να το συνειδητοποιήσω, πονάει ο χαμός σου. Σε ευχαριστώ για το καλωσόρισμα, για την μαγεία που ζήσαμε, για όλα όσα μου έδωσες, για όλα όσα μου έμαθες. Αντίο ήρωά μου, αντίο μάγε της σκηνής, αντίο σπουδαίε δημιουργέ. Το έργο σου στα τιμαλφή του πολιτισμού μας και σίγουρα στα δικά μου τιμαλφή», έγραψε με τη σειρά της η Ελευθερία Αρβανιτάκη κάτω από μια κοινή τους φωτογραφία.
«Θλίψη βαθιά… Τώρα μόνο σιωπή», έγραψε ο Γιώργος Νταλάρας στο instagram.
Η Άλκηστις Πρωτοψάλτη σημείωσε στο Instagram: «Διονύση μου καλλιτέχνη μου! Τι βόμβα έσκασε στη ψυχή μου μόλις προσγειώθηκα στο Καναδά. Α-πί-στευ-το ….Τι να πρωτοθυμηθώ: τις παραστάσεις μας στη Πλάκα, τη «Ρεζέρβα», τα τραγούδια της, το στούντιο, τις πρόβες, τις συζητήσεις, το «Μυστικό τοπίο» στο Μέγαρο, τη πρώτη εθελοντική συναυλία για το 2004 και τη τελετή λήξης, το δημόσιο «ευχαριστώ» σου για τη συναυλία του φορτηγού στο κορωνοϊό (που κατάλαβες αμέσως γιατί το έκανα) και ήσουν ο ΜΟΝΟΣ με θάρρος από όλο το καλλιτεχνικό «κόσμο» που πήρε θέση. Δεν θα ξεχάσω τη φωνή σου, τις συμβουλές, το τεράστιο χιούμορ σου, την αστείρευτη εξυπνάδα σου, το πηγαίο ταλέντο σου, τα μοναδικά σου τραγούδια που στολίζουν τις συναυλίες μας… Άφησες Τεράστια παρακαταθήκη. Σε ευχαριστώ για ό,τι έζησα μαζί σου, κόσμημα στη ψυχή μου. Λυπάμαι αφάνταστα που δεν θα σε αποχαιρετήσω… ουτως ή άλλως δεν μου αρέσουν οι αποχαιρετισμοί με κόσμο… Θα ζεις στη καρδιά μου. Σαν το παράπονο στη φράση. Εδώ και τώρα … Διονύση μου αγαπημένε… Νιονιο μου Και έτσι ας καίνε οι λαμπάδες στα μονοπάτια στα βουνά και εσύ πάντα θα επιστρέφεις κάθε στιγμή ΠΑΝΤΟΤΙΝΑ ….Άδεια μου αγκαλιά.
«Μια κασέτα παλιά έπαιζε συνέχεια στο κασετόφωνο του δωματίου μου. Ημουν στην τελευταία τάξη του Λυκείου και είχα ήδη αποφασίσει ότι θα σπούδαζα θέατρο. Πού να ήξερα ότι θα γινόμουν μια ηθοποιός που τραγουδάει. Κι όλα αυτά με τους ήχους από τους "Αχαρνής" του Αριστοφάνη και του Διονύση Σαββοπουλου. Αντίο Νιόνιο. Τελικά τα χρόνια έτρεξαν χύμα. Τέλος εποχής», σημείωσε η Φωτεινή Δάρρα στο Instagram.
Με μία αναδρομή στο παρελθόν και μία φωτογραφία από το 1987 αποχαιρέτησε ο Γιώργος Θεοφάνους τον σπουδαίο τραγουδοποιό. Ο συνθέτης δημοσίευσε στον προσωπικό του λογαριασμό στο Instagram ένα στιγμιότυπο, με τους δυο τους καθισμένους σε ένα σαλόνι, να καπνίζουν και να απολαμβάνουν τον καφέ τους. «Ευχαριστώ δάσκαλε για τις πρώτες κουβέντες και συμβουλές, όταν με δέχτηκες στο σπίτι σου την άνοιξη του ’87. Οι ουρανοί απόψε φωνάζουν "ζήτω το ελληνικό τραγούδι"», έγραψε στη λεζάντα που συνόδευσε την ανάρτησή του.
Με τη σειρά της η Γλυκερία σημείωσε στο Αction 24 για τον θάνατο του Διονύση Σαββόπουλου: «Ένας σπουδαίος καλλιτέχνης, ένας πρωτοπόρος στην εποχή του που ποτέ δεν έπαψε να έχει ανησυχίες και να δημιουργεί σπουδαία τραγούδια για εμάς τους ακροατές που τον αγαπούσαμε πολύ και για όλους τους Έλληνες βεβαίως. Είναι μεγάλη σοβαρή απώλεια αυτή του Διονύση Σαββόπουλου, ενός καλλιτέχνη που είχε πολύ δυνατό λόγο. Είχε πάντα όραμα ο Διονύσης, ξεκίνησε όπως ξεκίνησε, μας έδωσε αυτή την πληθώρα των έργων. Εγώ θα σταθώ στους "Αχαρνής" και τα "10 χρόνια κομμάτια", είναι από τους αγαπημένους μου δίσκους, τους έχω λιώσει στην κυριολεξία. Τι να πει κανείς για τον Διονύση Σαββόπουλο; Είμαστε πολύ τυχεροί οι Έλληνες που τον είχαμε σαν δημιουργό και τροβαδούρο. Νομίζω όλοι οι Έλληνες τραγουδιστές τον έχουν τραγουδήσει. Τόσο πρωτότυπο έργο, τόσο δυνατός λόγος. Οδήγησε το τραγούδι σε μια άλλη εποχή, ήταν κάτι διαφορετικό, ήταν "το ροκ του μέλλοντός μας". Τον ευχαριστούμε πολύ για την μεγάλη προσφορά του στο ελληνικό τραγούδι, μια μεγάλη κληρονομιά για όλους εμάς. Τα συλλυπητήριά μου στην οικογένειά του και να είναι ελαφρύ το χώμα που θα τον σκεπάσει. Λυπάμαι πολύ».
Ο Μιχάλης Χατζηγιάννης αποχαιρέτησε τον σπουδαίο δημιουργό με μια μακροσκελή ανάρτηση στο Instagram και ένα κοινό τους βίντεο. Συγκεκριμένα σημείωσε: «Σήμερα σιωπά μια από τις πιο ιδιαίτερες και γενναίες φωνές του τόπου μας. Ο Διονύσης Σαββόπουλος υπήρξε ένας δημιουργός που δεν ακολούθησε την εποχή του, τη διαμόρφωσε. Με λέξεις που χάραζαν μνήμες, με μουσικές που γίνονταν συλλογικά βιώματα, με αλήθειες που τολμούσαν να ειπωθούν όταν όλοι σιωπούσαν. Τα τραγούδια του δεν ήταν απλώς νότες, ήταν καθρέφτες της κοινωνίας μας, του φωτός και του σκοταδιού μας. Μια πορεία γεμάτη τόλμη, ποίηση, χιούμορ, ευαισθησία και πνευματική ελευθερία. Για δεκαετίες, συντρόφεψε γενιές, άνοιξε δρόμους και ένωσε ανθρώπους μέσα από την τέχνη και τον λόγο του. Τον αποχαιρετούμε με βαθιά συγκίνηση και ευγνωμοσύνη. Για όσα πρόσφερε. Για όσα τόλμησε. Για όσα θα μείνουν και θα συνεχίσουν να μας μιλούν. Καλό ταξίδι. Οι χοροί θα κρατήσουν για να σε θυμίζουν πάντα».
«Έχω χάσει εδώ και χρόνια τους δύο γονείς μου. Σήμερα μένω για τρίτη φορά ορφανός», έγραψε ο Νίκος Πορτοκάλογλου σε ανάρτησή του στο Facebook.
Ανάμεσα στους νεότερους καλλιτέχνες που μίλησαν με συγκίνηση ήταν και η Κλαυδία, η οποία είχε συνεργαστεί μαζί του. Ανάρτησε μια κοινή τους φωτογραφία γράφοντας: «Σήμερα αποχαιρετάμε έναν θρύλο. Έναν άνθρωπο που σημάδεψε τη διαδρομή μου. Για εμένα έναν συνεργάτη, έναν φίλο που πίστεψε σε εμένα, όταν λίγοι το έκαναν. Ευγνώμων για όλα. Κύριε Διονύση, ευχαριστώ και ευχαριστούμε για όλα. Να ‘ναι χρυσός ο παράδεισος».
Τη θλίψη της για την απώλειά του εξέφρασε και η Panik Records, η οποία επρόκειτο να κυκλοφορήσει δίσκο με επανεκτελέσεις τραγουδιών του. «Καλό ταξίδι αγαπημένε μας Νιόνιο», ανέφερε σε ανάρτησή της.
Συλλυπητήρια δήλωση εξέδωσε η υπουργός Πολιτισμού, Λίνα Μενδώνη, για την απώλεια του μεγάλου καλλιτέχνη Διονύση Σαββόπουλου. Η δήλωση της κ. Μενδώνη: «Οι Έλληνες θρηνούν την απώλεια του Διονύση Σαββόπουλου, του μέγιστου τραγουδοποιού μας, ενός από τους πιο επιδραστικούς δημιουργούς της σύγχρονης Ελλάδας, ενός ελεύθερου, αληθινού δημιουργικού πνεύματος. Για τον Διονύση Σαββόπουλο, η απολύτως τετριμμένη φράση “περί μεγάλης απώλειας”, ισχύει στο ακέραιο. Και τα λόγια μας μπροστά στη συμβολή του όχι μόνο στον πολιτισμό μας, αλλά στην ίδια την αυτοεικόνα μας, είναι απελπιστικά φτωχά. Γιατί ο Διονύσης δεν υπήρξε μόνο ο εμπνευσμένος βάρδος, με την αστείρευτη ποιητική φλέβα, ούτε ο αξεπέραστος ερμηνευτής. Με τη μουσική του, το στίχο του, τη σκηνική του παρουσία, αλλά και την καθηλωτική του αφήγηση, δια ζώσης ή στο χαρτί, εξέφρασε, διαχρονικά, τις ατομικές αναζητήσεις μας, τις συλλογικές μας τάσεις, αλλά και ανατάσεις που χρειαζόμαστε. Δεν έμεινε, στην έκφρασή τους, ως μετεωρικός και σπάνιος δημιουργός. Χαρτογράφησε την πατρίδα μας και τους ανθρώπους της. Μας διαμόρφωσε με τα τραγούδια του, την ποίησή του, τις καθηλωτικές κοινωνικές και πολιτικές παρεμβάσεις του. Ίσως περισσότερο από όλα, κινούμενος διαρκώς μεταξύ παράδοσης και νεωτερικής ματιάς, μας επανασύστησε μια οικεία μορφή του εαυτού μας και ανανοηματοδότησε την παράδοσή μας, καλώντας μας στη συλλογική ελληνική γιορτή, σε χορούς κυκλωτικούς “και άλλο τόσο ελεύθερους σαν ποταμούς”, για να ανταμώνουμε φίλοι και συνοδοιπόροι. Στα χρόνια που έτρεξαν χύμα, ο Σαββόπουλος έδωσε μοναδικό και ανεξίτηλο στον χρόνο σχήμα. Είναι μεγάλη μου η θλίψη ότι αποχαιρετώ έναν Έλληνα δημιουργό του δικού του μεγέθους, με λόγια που δεν περιγράφουν ούτε την αξία του, ούτε την προσφορά του για το κτίσιμο της Νέας Ελλάδας. Θα μείνει, εις τον αιώνα, παρών. Όχι μόνο από την εξαίσια ποιητική μουσική δημιουργία του αλλά και την αστείρευτη αγάπη του για την πατρίδα. Προσωπικά αποχαιρετώ έναν πολύτιμο φίλο, ένα μοναδικό άνθρωπο.
Στην οικογένειά του, στην αγαπητή μου Άσπα, στα παιδιά του, τον Κορνήλιο και το Ρωμανό και στα εγγόνια του, στους αμέτρητους φίλους του, απευθύνω τα πιο ειλικρινή μου συλλυπητήρια».
Για έναν υπέροχο τραγουδοποιό, έναν ευαίσθητο Έλληνα και έναν υπεύθυνο πολίτη έκανε λόγο σε δήλωσή του ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, για τον θάνατο του Διονύση Σαββόπουλου. Ακολουθεί ολόκληρη η δήλωση του πρωθυπουργού: «Δεν θέλω να το πιστέψω αλλά ο Διονύσης μας δεν είναι πια εδώ. Με τον αποχωρισμό να συμβαίνει όπως τον είχε ο ίδιος τραγουδήσει: “Δεν είμαι εδώ”. Οι άλλοι “χτύπααν τον αέρα”. Και να ξεκινήσει, έτσι, ήρεμος το ταξίδι του προς μια “θάλασσα πλατιά”…
Ο Σαββόπουλος έφυγε, αφήνοντας ένα ισχυρό αποτύπωμα στη μουσική, στον στίχο, αλλά και στο δημόσιο ύφος. Γιατί με το έργο και τη στάση του απέδειξε πως ήταν ένας υπέροχος τραγουδοποιός. Ένας ευαίσθητος Έλληνας. Και ένας υπεύθυνος πολίτης. Με τίμησε με τη φιλία του. Και μέσα από αυτήν μπόρεσα να γνωρίσω μία ευγενική μορφή που είχε ένα μοναδικό χάρισμα: να παρακολουθεί τις εποχές που αλλάζουν. Και, ταυτόχρονα, να αλλάζει και ο ίδιος. Κρατώντας μόνο την αυθεντικότητά του.
Αυτήν την αυθεντικότητα αποπνέει και το τελευταίο βιβλίο του με θέμα την ίδια του τη ζωή. Ένα ντοκιμαντέρ για την Ελλάδα των τελευταίων δεκαετιών που τη διηγείται με την ίδια ζωντάνια, αλλά και ευθύτητα που είχαν τα λόγια και οι νότες του. Ο Διονύσης Σαββόπουλος δεν θα μας τραγουδήσει, φέτος, ότι “τον χειμώνα ετούτο άμα τον πηδήσαμε για άλλα δέκα χρόνια άιντε καθαρίσαμε”. Η βραχνή φωνή του, όμως, θα μας συνοδεύει για πάντα. Πλουτίζοντας την καρδιά και τη σκέψη μας.
Τον αποχαιρετώ με οδύνη με τη σκέψη μου στην αγαπημένη του ‘Ασπα και στους δύο τους γιούς, Κορνήλιο και Ρωμανό. Τη φυσική του συνέχεια αναλαμβάνουν τα εγγόνια του Διονύσης και Αντρέας. Και όλοι εμείς, τη διατήρηση της φωτεινής μνήμης του. RIP Νιόνιο».
Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Κωνσταντίνος Τασούλας, εξέφρασε τη βαθιά του θλίψη για τον θάνατο του Διονύση Σαββόπουλου, χαρακτηρίζοντάς τον «έναν σπουδαίο καλλιτέχνη, έναν άνθρωπο ξεχωριστό, που αγαπήθηκε από τον ελληνικό λαό για την προσωπικότητα και την προσφορά του στην τέχνη». Πρόσθεσε ακόμη ότι «τα έργα του σφράγισαν την ιστορία του ελληνικού τραγουδιού και αποτέλεσαν ορόσημα στον νεότερο πολιτισμό της χώρας μας».
Ειδικότερα, στη δήλωσή του ο κ. Τασούλας ανέφερε: «Η είδηση του θανάτου του Διονύση Σαββόπουλου προκαλεί συγκίνηση και θλίψη σε όλους μας. Ήταν ένας σπουδαίος καλλιτέχνης, ένας άνθρωπος ξεχωριστός που αγαπήθηκε από τον ελληνικό λαό για την προσωπικότητα, το έργο και την προσφορά του στην τέχνη. Ασυμβίβαστος, καινοτόμος και τολμηρός ενσάρκωσε το πνεύμα της αμφισβήτησης με τον πιο ευαίσθητο και ποιητικό τρόπο μέσα από έργα που σφράγισαν την ιστορία του ελληνικού τραγουδιού και αποτέλεσαν ορόσημα στον νεότερο πολιτισμό της χώρας μας.
Ήταν ένας μοναχικός οδοιπόρος του τραγουδιού, αλλά και ένας μοναδικός ραψωδός που διέσχισε όλες αυτές τις δεκαετίες άφοβα. Ήταν ποιητικός και πολιτικός μαζί, πάντοτε με το θάρρος της γνώμης του και με το πάθος της συμμετοχής στους προβληματισμούς κάθε εποχής. Όποιες κι αν ήταν οι εντάσεις της συγκυρίας, όσο κι αν έπαιρνε θέση, όσο κι αν γνήσια εξέφραζε το ρεύμα κάθε εποχής, έγνοια του ήταν πάντα των “Ελλήνων οι Κοινότητες” να είναι ενωμένες. Μέλημά του ήταν πάντα η υπέρβαση των διαφορών και των διχασμών.
Ο Διονύσης Σαββόπουλος θα μας λείψει. Η απώλεια ενός καλλιτέχνη αυτής της εμβέλειας αφήνει ένα μεγάλο κενό στον χάρτη του πολιτισμού μας, αλλά το έργο του δεν ήταν μόνο “φωνή των καιρών“. Ήταν επιπλέον ένας ήχος αλήθειας και γνησιότητας που θα συνεχίσει να αντηχεί στο μέλλον. Θα ήθελα με βαθιά συγκίνηση και σεβασμό να απευθύνω εκ μέρους της ελληνικής Πολιτείας τα θερμά μου συλλυπητήρια στη σύζυγό του, Άσπα, στα παιδιά του Κορνήλιο και Ρωμανό, στους οικείους του και στους αμέτρητους φίλους του».
«Σπουδαίος καλλιτέχνης και ενεργός πολίτης, ο Διονύσης Σαββόπουλος εμπνεύστηκε από όσα έζησε και τραγούδησε τις αγωνίες κάθε εποχής. Τον αποχαιρετούμε με συγκίνηση και ευγνωμοσύνη για τα υπέροχα τραγούδια και τις ξεχωριστές στιγμές που μας χάρισε. Καλό του ταξίδι», ανέφερε ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, Παύλος Μαρινάκης για τον θάνατο του Διονύση Σαββόπουλου.
Η εξομολόγηση του Σαββόπουλου για τον καρκίνο: «Παραμέρισα τη σκιά της αρρώστιας»
Η περιπέτεια της υγείας του ξεκίνησε πριν από λίγα χρόνια, την περίοδο της πανδημίας, όταν μετά το τέλος των εμφανίσεών του στο «Άλσος» διαγνώστηκε με καρκίνο στον πνεύμονα. Ο ίδιος είχε μιλήσει με ειλικρίνεια για τη διάγνωση που τον αιφνιδίασε, αλλά και τον ώθησε να σταθεί με θάρρος απέναντι στη νέα αυτή δοκιμασία.
Με νηφαλιότητα και ψυχραιμία, ο Διονύσης Σαββόπουλος είχε ανατρέξει στη μάχη του με τον καρκίνο και την αποτυπώνει με ειλικρίνεια στις σελίδες της αυτοβιογραφίας του «Γιατί τα χρόνια τρέχουν χύμα».
«Μια και είχα χρόνο στη διάθεσή μου, πήγα να δω τους γιατρούς, γιατί είχα κάτι ενοχλήσεις. Στις εξετάσεις διαπιστώθηκε καρκίνος στον πνεύμονα. Έτσι ξαφνικά; Όχι και τόσο ξαφνικά. Όλο γκούχου γκούχου ήμουν το τελευταίο διάστημα, πάνω από πενήντα χρόνια καπνίζω, και σας το λέω αυτό για να προσέχετε…».
«Μού αφαίρεσαν μισό πνευμόνι, κι ύστερα μπήκα σε κάποιες θεραπείες, που όσο να ‘ναι έχουν τις παρενέργειές τους. Κόπωση βασικά. Μια αίσθηση μεγάλη αδυναμία».
Παρά τις θεραπείες και την εύλογη εξάντληση, ο Σαββόπουλος δεν αποχώρησε από τον δημόσιο χώρο. Αντίθετα, καταπιάστηκε με σημαντικά καλλιτεχνικά πρότζεκτ: από συναυλίες για την Επανάσταση του ’21, μέχρι την έκθεση για τα 100 χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή, που παρουσίασε και στην Κύπρο.
«Παραμέρισα τη σκιά της αρρώστιας», γράφει. Όμως αυτή η σκιά επανήλθε πιο βαριά, όταν σε φάση ευάλωτης ανοσίας, προσβλήθηκε από κορονοϊό.
«Ενώ έκανα τις ανοσοθεραπείες μου κανονικά στο νοσοκομείο, μού ζήτησαν από την Κύπρο να δώσω μερικές συναυλίες… Δεν μου ήταν δυνατό να αρνηθώ. Εγώ πάντα μάσκα φορούσα… Και μόλις γύρισα, έπεσα στο κρεβάτι με υψηλό πυρετό… Είχα φορτωθεί με κορονοϊό. Ήμουν που ήμουν αδύναμος από τις θεραπείες, άρπαξα και τον ιό στο αεροπλάνο…».
Σχεδόν εξήντα χρόνια κράτησε η κοινή πορεία του Διονύση Σαββόπουλου με τη σύζυγό του, Άσπα. Μια βαθιά σχέση που σημάδεψε τη ζωή και το έργο του.
Σε συνέντευξή του στην ΕΡΤ, τον περασμένο Ιανουάριο, με αφορμή την κυκλοφορία της αυτοβιογραφίας του, ο σπουδαίος τραγουδοποιός είχε δηλώσει πως «η Άσπα είναι η γυναίκα της ζωής μου, 57 χρόνια με ανέχεται το κορίτσι, είμαι ερωτευμένος μαζί της, αλλά αυτή με ζηλεύει».
Αναφερόμενος στη σύζυγό του, είχε πει ακόμη ότι «αφοσιώθηκε σε αυτόν τον γάμο χωρίς να χάσει την προσωπικότητά της».
Εξομολογήθηκε πως είχε «μεγάλη υποστήριξη από την Άσπα», εξηγώντας ότι «περάσαμε δύσκολα και ήταν πολλά τα δύσκολα και μαζί και τα παιδιά. Όταν με ξεφωνίζανε, ο μεγάλος μου γιος ο Κορνήλιος έστειλε γράμμα στην Ελευθεροτυπία “γιατί τα λέτε αυτά τα πράγματα, ο μπαμπάς μου δεν είναι έτσι”. Αλλά γενικά τα παιδιά, εκτός από την ακεραιότητα που έχουνε, ήταν δίπλα μου».
Όταν ρωτήθηκε αν από την αρχή είχε καταλάβει πως η σχέση του με την Άσπα θα κρατούσε για πάντα, παραδέχτηκε ότι «όχι, εγώ ήμουν αλλού ντ’ αλλού».
Όλα όμως άλλαξαν στη φυλακή, όπου, όπως αποκάλυψε, πήρε δύο σημαντικές αποφάσεις: «να ασχοληθώ με τα τραγούδια και να παντρευτώ την Άσπα γιατί την αγαπώ. Παντρευτήκαμε πολύ νέοι, τον Οκτώβριο του ’67 και ακριβώς την 28η Οκτωβρίου, την ημέρα του Όχι, εμείς είπαμε ναι. Εγώ ήμουν 23 και η Άσπα 18. Τότε παντρεύονταν πολλοί, ήταν η δικτατορία και ήθελες έναν άνθρωπο δίπλα σου».
Οι σημαντικότεροι σταθμοί του
Τραγουδιστής, ποιητής, συνθέτης, αφηγητής, υπαρξιακός χρονογράφος. Μα πάνω από όλα, οικείος.
Γεννημένος το 1944 στη Θεσσαλονίκη, μεγάλωσε σε μια Ελλάδα που ακόμη μάζευε τα κομμάτια της από τον πόλεμο και τον Εμφύλιο. Η επιλογή του να φύγει από τη Νομική και να κατέβει στην Αθήνα για να ακολουθήσει το κάλεσμα της μουσικής, δεν ήταν απλώς νεανική επαναστατικότητα – ήταν πράξη ταύτισης με μια εσωτερική ανάγκη.
1966: Η έλευση του «Φορτηγού» – Η «γέννηση» του τραγουδοποιού
Όταν ο Σαββόπουλος εμφανίστηκε στην Αθήνα, φέρνοντας μαζί του την ηλεκτρική κιθάρα και την επαναστατική διάθεση της ροκ, η ελληνική σκηνή δεν ήταν έτοιμη για εκείνον. Όμως εκείνος ήταν έτοιμος για αυτήν.
Ο πρώτος του δίσκος, «Φορτηγό» (1966), ήταν ένας κεραυνός. Με στίχους που φλέρταραν με την αναρχία και τη λυρική αθωότητα , καθιέρωσε τη σχολή του τραγουδοποιού: του καλλιτέχνη που δεν χωρίζει τον στίχο από τη μουσική και την ερμηνεία.
Ήταν η πρώτη φορά που η ελληνική γλώσσα ακουγόταν τόσο αυθεντικά και εξωστρεφώς ροκ. Ο «Νιόνιος» έδωσε την άδεια στους νέους να γράψουν για τον εαυτό τους και τις δικές τους αλήθειες.
Ακολουθούν οι «Δέκα Χρόνια Κομμάτια» (1969) και ο «Μπάλλος» (1970), δίσκοι που καθιερώνουν τον Σαββόπουλο όχι μόνο ως τραγουδοποιό, αλλά ως φωνή μιας γενιάς που διαμορφώνεται ανάμεσα σε δικτατορίες, εξεγέρσεις και υπαρξιακά ρήγματα.
Η μουσική του εκείνη την περίοδο γίνεται καμβάς αντιστάσεων, κρυφών σημείων, εσωτερικών μετακινήσεων. Οι ήρωές του -από τον μικρό Αλέξανδρο στον «Μπάλλο», μέχρι τη φανταστική «Συννεφούλα»- δεν είναι σύμβολα, αλλά άνθρωποι. Η «Συννεφούλα», το τραγούδι-ύμνος για τη γενιά του Πολυτεχνείου, είναι ταυτόχρονα λυρικό και πολιτικό.
1969-1971: Η αντίσταση και το «Περιβόλι του τρελού»
Η περίοδος της Δικτατορίας τον βρήκε να αντιστέκεται με το μόνο όπλο που γνώριζε: την Τέχνη. Ο δίσκος «Το Περιβόλι του Τρελού» (1969) – γραμμένος μέσα στις φυλακές – είναι ένα μνημείο πολιτικής ποίησης. Με συμβολισμούς που παρακάμπτουν τη λογοκρισία, ο Σαββόπουλος χάρισε στην καταπιεσμένη νεολαία ένα καταφύγιο και μια φωνή.
Το «Μπάλλος» (1971) συνέχισε αυτή τη μαγική διαδρομή, αποδεικνύοντας ότι το τραγούδι μπορούσε να είναι ψυχανάλυση, πολιτική πράξη και γιορτή ταυτόχρονα.
1979: Ο «Αχαρνής» – Η συνάντηση με την αρχαία Σοφία
Ένας από τους σημαντικότερους σταθμούς της πορείας του υπήρξε ο δίσκος «Αχαρνής» (1979). Ο Σαββόπουλος πήρε την κωμωδία του Αριστοφάνη και την μετέφερε ατόφια στο σύγχρονο πολιτικό και μουσικό τοπίο.
1983-1987: Τραπεζάκια έξω και Ζουμ
Στη δεκαετία του ’80, ο Σαββόπουλος καθιερώθηκε ως ο «πνευματικός πατέρας» της ελληνικής ροκ σκηνής.
Με το «Τραπεζάκια έξω» (1983), έφτιαξε έναν δίσκο ορόσημο που αγκάλιασε τη νέα τεχνολογία και τους νέους ήχους, παραμένοντας βαθιά ελληνικός και μεσογειακός.
Το «Ζουμ» (1987) συνέχισε αυτή την πορεία, γεφυρώνοντας γενιές και στυλ, αποδεικνύοντας τη διαρκή του ικανότητα να παραμένει αιχμή του δόρατος και εμπορικά επιτυχημένος.
Στις δεκαετίες του ’90 και του 2000, ο Σαββόπουλος γίνεται κάτι παραπάνω από δημιουργός: μετατρέπεται σε πνευματικό πρόσωπο, μια συνείδηση του πολιτισμού. Οργανώνει θεματικά αφιερώματα, συνομιλεί με τη νέα γενιά, ανεβαίνει στη σκηνή με καλλιτέχνες από διαφορετικούς κόσμους και γενιές, δείχνοντας διάθεση ουσιαστικής σύνδεσης, όχι απλώς «επανεμφάνισης».
Ο δίσκος «Χρόνης Αηδονίδης & Διονύσης Σαββόπουλος» δεν ήταν απλώς ένας φόρος τιμής στη μουσική παράδοση — ήταν ένα δείγμα σεβασμού, ταπεινότητας και μαθητείας απέναντι σε κάτι βαθύτερο από την επικαιρότητα.
Μέχρι το τέλος, ο Διονύσης Σαββόπουλος ήταν η ζωντανή απόδειξη ότι ο καλλιτέχνης δεν σταματά να δημιουργεί.
Εκείνος ο σπουδαίος μάγος, που μας έμαθε να βλέπουμε την πολιτική με ποπ διάθεση και την τέχνη με αρχαιοελληνική σοφία, άφησε πίσω του μια ανεκτίμητη κληρονομιά.
Μια κληρονομιά που μας θυμίζει ότι η ανατροπή είναι η πιο υψηλή μορφή παράδοσης και ότι το τραγούδι είναι το μεγάλο φορτηγό που μας μεταφέρει στις πιο όμορφες, φωτεινές λεωφόρους της ζωής. Ευχαριστούμε, Νιόνιε!
