Tην ευκαιρία να αποκτήσουν τίτλους ιδιοκτησίας σε καταπατημένα δημόσια ακίνητα καταβάλλοντας ποσά που μπορεί να περιορίζονται ακόμη και στο 20% της αντικειμενικής αξίας και ξεκινούν από 100 ευρώ το μήνα δίνει το υπουργείο Οικονομικών σε χιλιάδες ιδιώτες με νομοσχέδιο που τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση έως τις 2 Φεβρουαρίου 2023.
Η ρύθμιση αναμένεται να τρέξει το τελευταίο τρίμηνο του έτους με την υποβολή αιτήσεων και όπως ορίζουν οι διατάξεις του νομοσχεδίου ως τιμή εξαγοράς ορίζεται η αντικειμενική αξία, επί της οποίας εφαρμόζεται σειρά εκπτώσεων που μπορεί να φτάσουν ακόμα και το 80%. Σε περίπτωση εφάπαξ εξόφλησης, προβλέπεται έκπτωση 10%, ενώ για τμηματική καταβολή προβλέπονται έως 60 άτοκες μηνιαίες δόσεις με ελάχιστο ποσό τα 100 ευρώ.
Η εξαγορά καταπατημένων εκτάσεων του Δημοσίου αφορά περιπτώσεις:
- με κατοχή από ιδιώτη τουλάχιστον 30 χρόνια, αν υπάρχουν τίτλοι αγοράς ή ιδιοκτησίας και κτίσματα προ του 1992.
- με κατοχή επί τουλάχιστον 40 χρόνια εφόσον υπάρχει κτίσμα (που αποτελεί και μοναδική κατοικία ή εμπορική εκμετάλλευση –πχ βιοτεχνία- του ιδιώτη) πριν από το 1982.
Ο ιδιώτης θα μπορεί να λάβει μέχρι ένα άρτιο οικόπεδο (για εντός σχεδίου) ή 10 στρέμματα γης (για εκτός σχεδίου). Προβλέπονται και περιπτώσεις που οι ιδιώτες θα μπορούν να λάβουν και ακόμα μεγαλύτερες εκτάσεις (πχ 20 στρέμματα ή τυχόν μικρό υπόλοιπο που απομένει ανεκμετάλλευτο). Μπορούν να εξαγοράσουν όμως και ακίνητα που περιλαμβάνουν (όχι παραπάνω όμως από το 20% της συνολικής επιφάνειας) εκτάσεις χαρακτηρισμένες ως δασικές ή natura, υπογράφοντας ταυτόχρονα και ρήτρα προστασίας τους. Αν επιχειρήσουν να κτίσουν ή παρέμβουν στις ευαίσθητες αυτές εκτάσεις, τότε η εξαγορά ακυρώνεται και αποβάλλονται από το ακίνητο.
Από τη ρύθμιση εξαιρούνται δάση, αρχαιολογικοί χώροι, αιγιαλοί-παραλίες ή παρόχθιες και παραποτάμιες περιοχές που έχουν περιέλθει στην ΕΤΑΔ- Υπερταμείο. Εξαιρέσεις μπορεί να υπάρξουν και μετά από υπόδειξη φορέων υπουργείων, για λόγους εθνικής ή δημόσιας ασφάλειας κλπ. Η υπόδειξη εξαιρέσεων μπορεί να διαρκέσει έως και 6 μήνες από την έναρξη του νόμου.
Σύμφωνα με το νομοσχέδιο:
Το τίμημα. Ως τίμημα εξαγοράς ορίζεται η αντικειμενική αξία του ακινήτου μετά των κτισμάτων του. Εξοφλείται είτε εφάπαξ με έκπτωση 10%, ή τμηματικά σε έως 60 άτοκες μηνιαίες δόσεις, με ελάχιστο ποσό τα 100 ευρώ μηνιαίως. Σε περίπτωση που ο ιδιώτης εγγραφεί ήδη ως ιδιοκτήτης στο Κτηματολόγιο η έκπτωση ανέρχεται στο 50%.
Οι εκπτώσεις. Επί του τιμήματος εξαγοράς προβλέπονται οι ακόλουθες εκπτώσεις:
- Για κατοχή πάνω από τα τουλάχιστον 30 ή 40 χρόνια μείωση κατά 1% ανά έτος. Για παράδειγμα, για 90 χρόνια κατοχή η έκπτωση ανέρχεται σε 50%, που είναι και το ανώτατο πλαφόν μείωσης του τιμήματος, λόγω παλαιότητας.
- Εάν ο αιτών είναι άτομο με αναπηρία 80% και άνω, ή και εάν είναι πρόσωπο που φιλοξενεί περισσότερο από ένα έτος ή επιβαρύνεται φορολογικά από πρόσωπα με την ανωτέρω ιδιότητα, με ετήσιο ατομικό εισόδημα έως 40.000 ευρώ ή ετήσιο οικογενειακό εισόδημα έως 60.000 ευρώ: μείωση τιμήματος κατά 30%.
- Για αναπηρία 67%-79% παρέχεται έκπτωση 20%. Την ίδια έκπτωση έχει και κάθε πρόσωπο που φιλοξενεί περισσότερο από ένα έτος ή επιβαρύνεται φορολογικά από πρόσωπα με την ανωτέρω ιδιότητα, με ετήσιο ατομικό εισόδημα έως 18.000 ευρώ ή ετήσιο οικογενειακό εισόδημα έως 24.000 ευρώ.
- Για παλιννοστούντες ομογενείς που έχουν εγγραφεί στα μητρώα ή τα δημοτολόγια δήμου ή είναι μόνιμοι κάτοικοι παραμεθόριων περιοχών η μείωση είναι 20%
- Για πολύτεκνους η έκπτωση ανέρχεται σε 20% εφόσον το ετήσιο ατομικό τους εισόδημα είναι έως 40.000 ευρώ, ή το ετήσιο οικογενειακό έως 80.000 ευρώ.
- Για τρίτεκνους που το ετήσιο ατομικό εισόδημα δεν ξεπερνά τα 25.000 ευρώ ή τα 40.000 το ετήσιο οικογενειακό η μείωση ορίζεται σε 15%
- Για μονογονεϊκές οικογένειες έκπτωση 15%
- Για μακροχρόνιους ανέργους μείωση 15%
- Για δικαιούχους του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος – ΚΕΑ μείωση 20%
- Σε περίπτωση που εντός του ακινήτου υφίσταται κτίσμα που αποτελεί την κύρια και μοναδική κατοικία του αιτούντος έκπτωση 20% Αν συντρέχουν πολλές εκπτώσεις για “κοινωνικούς λόγους”, μετράει μόνο η μεγαλύτερη αλλά σε καμία περίπτωση το άθροισμα των διαφόρων εκπτώσεων δεν μπορεί να υπερβαίνει το 80%.
Χρονοδιάγραμμα και κυρώσεις
- Σε περίπτωση που ο αιτών προβαίνει στην εξόφληση του τιμήματος εξαγοράς, εντός ενός μηνός από την κοινοποίηση σε αυτόν του πιστοποιητικού αποδοχής υποβάλλει αποδεικτικό εξόφλησης στην οικεία Κτηματική Υπηρεσία. Σε 15 μέρες το πολύ εκδίδεται η απόφαση εξαγοράς και μεταγράφεται στο Υποθηκοφυλακείο ή Κτηματολογικό Γραφείο.
- Εάν ο αιτών ζητήσει εξόφληση με δόσεις, εντός ενός μηνός από την εξόφληση της τελευταίας δόσης, υποβάλλει το αποδεικτικό εξόφλησης στην οικεία Κτηματική Υπηρεσία για να λάβει σε 15 μέρες την απόφαση εξαγοράς προκειμένου να ολοκληρωθεί η μεταγραφή.
- Στην περίπτωση που εντός του δημοσίου ακινήτου υπάρχει αυθαίρετη κατασκευή, ο αιτών, εντός ενός μηνός από την κοινοποίηση του πιστοποιητικού αποδοχής, οφείλει να υποβάλει αίτηση τακτοποίησης και υπαγωγής του στον ν. 4495/2017 (Νόμος Σταθάκη).
- Ειδικά στην περίπτωση που εντός του δημοσίου ακινήτου υπάρχει αυθαίρετη κατασκευή, για την έκδοση της απόφασης εξαγοράς απαιτείται, εκτός από το τίμημα εξαγοράς, να εξοφληθεί το πρόστιμο υπαγωγής στον ν. 4495/2017 και να προσκομιστεί στην οικεία Κτηματική Υπηρεσία η βεβαίωση περαίωσης της διαδικασίας υπαγωγής στον ν. 4495/2017.
- Αν το τίμημα εξαγοράς δεν εξοφληθεί εφάπαξ η δεν καταβληθεί η πρώτη δόση δεν εκδίδεται απόφαση εξαγοράς και η υπόθεση τίθεται στο αρχείο.
- Σε εμπρόθεσμη εξόφληση του τιμήματος εξαγοράς, υποβάλλεται αμελλητί το σχετικό αποδεικτικό καταβολής στην οικεία Κτηματική Υπηρεσία για την άμεση ενημέρωσή της. Οι δόσεις που έχουν καταβληθεί δεν επιστρέφονται, εφόσον δεν υπερβαίνουν το 40% του τιμήματος εξαγοράς, όμως σε βάρος του αιτούντος δεν θα βεβαιώνεται αποζημίωση αυθαίρετης χρήσης για το δημόσιο ακίνητο για το χρονικό διάστημα που αντιστοιχεί στο μη επιστρεφόμενο ποσό.
- Αν ο αιτών δεν διατηρήσει την κύρια και μοναδική του κατοικία ή την άσκηση της δραστηριότητας για χρονικό διάστημα τουλάχιστον 5 ετών από την έκδοση της απόφασης εξαγοράς, τότε επέρχεται η αυτοδίκαιη λήξη ισχύος της τελευταίας με όλες τις προβλεπόμενες συνέπειες.
Τέλος στο νομοσχέδιο ορίζεται ότι σε κάθε περίπτωση το 50% του τιμήματος που εισπράττει το δημόσιο, αποδίδεται στην ΕΤΑΔ που αποτελεί θυγατρική του «Υπερταμείου» Αξιοποίησης της Δημόσιας Περιουσίας.