Βασικά βήματα για να επιλέξετε το κατάλληλο επάγγελμα

Το πρώτο βήμα που πρέπει να κάνει ένας νέος για τη σωστή επιλογή σπουδών και επαγγελμάτων, είναι να αποκτήσει ατομική αυτογνωσία, να μάθει ποιος είναι, τι θέλει και τι μπορεί να κάνει. Να είναι σίγουρος για τα ενδιαφέροντα, τις κλίσεις, τις προτιμήσεις, τα ταλέντα του, διερευνώντας παράλληλα τις ικανότητες και τις δεξιότητές του. Οι επιδόσεις στα  μαθήματα, είναι ένα πρώτο κριτήριο για την κατεύθυνση και το επίπεδο σπουδών, καθώς και της επαγγελματικής ιεραρχίας, στο οποίο στοχεύει.Οι επιδόσεις του βέβαια μπορεί να βελτιωθούν ριζικά, εφόσον υπάρχει ισχυρή θέληση και επιμονή, γι’ αυτό και ο παράγοντας αυτός έχει ιδιαίτερη βαρύτητα. Ο κατάλληλος τρόπος για την κατάκτηση της αυτογνωσίας είναι η προσφυγή σε συμβούλους σταδιοδρομίας, σε συνδυασμό με τη λήψη έγκυρων τεστ επαγγελματικού προσανατολισμού.
 
Η αγορά εργασίας και οι επαγγελματικές προοπτικές
 
Το δεύτερο βήμα είναι η διερεύνηση του κόσμου της εργασίας, των συνθηκών και αμοιβών, του περιεχομένου, της ιεραρχικής ανέλιξης και κυρίως των προοπτικών των επιμέρους επαγγελμάτων. Τελευταία, η πλειοψηφία των νέων επιλέγει σπουδές και επαγγέλματα με βασικό κριτήριο τις προοπτικές τους. 
 
Όμως, όσο ισχυρό και αν είναι το ίδιο κριτήριο, πρέπει να συνεκτιμάται με τα άλλα δεδομένα και κυρίως με το βαθμό ταύτισης της προσωπικότητα με το επάγγελμα. Αν ένα επάγγελμα δεν ταιριάζει στο χαρακτήρα, τις προτιμήσεις, τις κλίσεις ενός ατόμου, δε θα πρέπει να επιλέγεται, όσο εξαιρετικές και αν είναι οι προοπτικές του.
 
Τα οικογενειακά και οικονομικά δεδομένα
 
Το οικογενειακό περιβάλλον και η παράδοση, βαρύνουν επίσης κατά περίπτωση στην πλάστιγγα των επαγγελματικών επιλογών. Συχνά το επάγγελμα του πατέρα, της μητέρας, η οικογενειακή επιχείρηση, είναι ένα καλό εφαλτήριο για το επαγγελματικό μέλλον των νέων, με την προϋπόθεση βέβαια πως του ταιριάζει. Όμως, συχνά αρκετοί γονείς επιχειρούν να επιβάλλουν στα παιδιά τους τις δικές τους επιθυμίες ή και επαγγελματικά απωθημένα. Αυτό είναι λάθος και κατά κανόνα επιφέρει το αντίθετο αποτέλεσμα από το επιδιωκόμενο. 
 
Με σύνεση και γνώση, οι γονείς μπορούν να πουν τη γνώμη τους. Αλλά ως εκεί. Ο νέος ο ίδιος θα αποφασίσει για το μέλλον του, αφού πρόκειται για τη δική του ζωή. Όσο και αν ενοχλεί, οι οικονομικές δυνατότητες της κάθε οικογένειας, έχουν  τη δική τους βαρύτητα. Ο τόπος κατοικίας και η περιοχή που πρόκειται να απασχοληθεί ένα άτομο στο μέλλον, έχει ιδιαίτερη σημασία, αφού θα πρέπει να διερευνηθεί αν η  ζητούμενη εκπαίδευση και τα υπό συζήτηση επαγγέλματα, βρίσκονται σε προσβάσιμη απόσταση.
 
Μέχρι πρόσφατα, στις υπηρεσίες της συμβουλευτικής σταδιοδρομίας,  προσφεύγουν περισσότερα άτομα υψηλού εισοδηματικού επιπέδου. Όμως, ο θεσμός είναι περισσότερο αναγκαίος για τις μεσαίες ή χαμηλές εισοδηματικές τάξεις, αφού μπορεί να συμβάλλει στο να δοθούν ευκαιρίες οικονομικής και κοινωνικής τους ανέλιξής και ανατροπής των εισοδηματικών και ταξικών διαφορών.
 
Ο χρυσός κανόνας
 
Σύμφωνα με το θεώρημα του χρυσού κανόνα επισημαίνεται ότι: άτομα με υψηλές επιδόσεις και ισχυρή θέληση, μπορούν να επιλέγουν από ευρύτερο πεδίο επαγγελμάτων που τους ταιριάζουν ακόμα και από εκείνα όπου οι άλλοι παράγοντες όπως οι επαγγελματικές προοπτικές, τα οικογενειακά δεδομένα κλπ, είναι αρνητικοί. Αντίθετα, άτομα με χαμηλές επιδόσεις χωρίς σοβαρές ελπίδες βελτίωσής τους και αδύναμη θέληση, είναι προτιμότερο να στρέφονται σε σπουδές και επαγγέλματα που κατ’ αρχήν τους ταιριάζουν και κατά δεύτερο λόγο όπου οι άλλοι παράγοντες είναι θετικοί
 
Όσο υψηλότερες είναι οι ικανότητες, οι μαθησιακές επιδόσεις και η  θέληση ενός ατόμου, τόσο ευρύτερη μπορεί να είναι η δυνατότητα, το «ρίσκο» επιλογής επαγγελμάτων με αρνητικούς τους άλλους παράγοντες και ιδιαίτερα των επαγγελματικών προοπτικών. Πολύ πιθανή είναι επίσης η αλλαγή επαγγελμάτων και ειδικοτήτων στη διάρκεια της σταδιοδρομίας του, αφού σήμερα η αγορά εργασίας μετεξελίσσεται ραγδαία, ενώ υπάρχουν πολλά περισσότερα επαγγέλματα και ειδικότητες απ’ ότι στο παρελθόν. 
 
Αν δεν είναι εφικτή η επιλογή των πρώτων σε προτίμηση επαγγελμάτων, ο ενδιαφερόμενος οφείλει να προχωρήσει στα επόμενα. αλλά να αποφύγει τα τελευταία.  «Μπορεί πάντοτε να υπάρξει ένας άλλος εργασιακός σύντροφος ζωής για τον καθένα, αν ο πρώτος δε σταθεί στο δρόμο του». Γι’ αυτό θα πρέπει να έχει ένα ανοικτό ορίζοντα ώστε να επιλέξει από ένα κατάλογο πολλών επαγγελμάτων που του ταιριάζουν, συνυπολογίζοντας και τη βαρύτητα των άλλων παραγόντων και κριτηρίων και να αποφύγει οπωσδήποτε επαγγέλματα που είναι εντελώς αταίριαστα με το χαρακτήρα του.
 
Σε όλα τα επαγγέλματα μέσης και κυρίως υψηλής εκπαίδευσης και εργασιακής ιεραρχίας, απαραίτητη είναι η γνώση των ηλεκτρονικών υπολογιστών, της αγγλικής γλώσσας, καθώς και η διαρκής ανανέωση των γενικών και ειδικών γνώσεων και εμπειριών. Τέλος, ολοκληρωμένος άνθρωπος και επιτυχημένος επαγγελματίας, είναι εκείνος που έχει πνευματικές ανησυχίες,  εμμένει σε αξίες και αρχές, αναζητά τη πλατιά μόρφωση, ασχολείται με την τέχνη και τη λογοτεχνία, την προστασία του περιβάλλοντος, την κοινωνική αλληλεγγύη, αναπτύσσει κριτική και δημιουργική σκέψη, ενεργεί με εντιμότητα, διορατικότητα και ευαισθησία και δραστηριοποιείται θετικά για το δικό του αλλά και για το γενικότερο καλό.
 
Η τελική απόφαση
 
Ύστερα από τα παραπάνω, ο νέος ή η νέα  επιλέγουν τις σπουδές και τα επαγγέλματα που θα ασκήσουν και θα σηματοδοτήσουν τη ζωή τους όλη. Τα βήματα μέχρι την κορυφαία αυτή απόφαση, γίνονται με τη συνδρομή συμβούλων σταδιοδρομίας και τη λήψη έγκυρων και σύγχρονων τεστ επαγγελματικού προσανατολισμού, με έγκαιρη ενεργοποίηση.  Γιατί το μέλλον δεν έρχεται μόνο του αν δε φροντίσουν οι ίδιοι με το σωστό και κατάλληλο τρόπο γι’ αυτό.
 
(Άρθρο του καθηγητή του Πανεπιστημίου Πειραιώς, Θεόδωρου Κατσανέβα από τον προσωπικό του ιστότοπο)