Του Γιώργου Λαμπίρη
Αρκετά μακρινό παραμένει το σενάριο επέμβασης των Ρώσων στην Ουκρανία, τη στιγμή που ο Βλαντίμιρ Πούτιν βρέθηκε στην Κριμαία, δίνοντας ένα μήνυμα ρωσικής ισχύος και προκαλόντας έντονες αντιδράσεις από την πλευρά της ουκρανικής κυβέρνησης, η οποία έκανε λόγο για "κατάφωρη παραβίαση της κυριαρχίας της Ουκρανίας".
Όπως τονίζει ο διευθυντής ερευνών του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων, Κωνσταντίνος Φίλης, ο οποίος μίλησε στο news.gr, πιθανή κλιμάκωση, η οποία θα σημάνει είτε την επέμβαση της Ρωσίας, είτε θα θέσει σε κίνδυνο τις σχέσεις Ρωσίας - Δύσης είναι ένα σενάριο που μοιάζει αρκετά μακρινό. Παρόλ' αυτά εμφανίζεται επιφυλακτικός στην περίπτωση κατά την οποία η κατάσταση στα ουκρανικά εδάφη ξεφύγει από κάθε έλεγχο.
"Η κλιμάκωση στο εσωτερικό όμως, πιθανότατα δεν θα αφεθεί να φτάσει από τις εκτός Ουκρανίας δυνάμεις, σε ακραίο σημείο και να χρειαστεί επέμβαση της Ρωσίας, ενώ είναι σχεδόν απίθανη η δημιουργία παρατεταμένου ψυχρού πολέμου μεταξύ Ρωσίας και Δύσης", τονίζει ο κύριος Φίλης.
Στο ερώτημα αν και κατά πόσο θα επέλθει ομαλοποίηση της κατάστασης, απαντά ότι αυτή τη στιγμή, οι ουκρανικές δυνάμεις επιχειρούν να λάβουν καλύτερη θέση στην αφετηρία μιας ενδεχόμενης μελλοντικής διαπραγμάτευσης.
Προσθέτει μάλιστα ότι υπό τις παρούσες συνθήκες η ουκρανική κυβέρνηση επιδιώκει να βρεθεί σε διαπραγμάτευση με τους ρωσόφωνους και τους ρωσόφιλους, έχοντας επιβάλει τον νόμο και την τάξη στο εσωτερικό της χώρας. "Υπό την προϋπόθεση ότι έχει περιθωριοποιήσει τις φωνές που ζητούν δημοψήφισμα ή αυτονομία", προσθέτει ο διευθυντής ερευνών του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων.
"Έτσι, η μεταβατική κυβέρνηση είναι υποχρεωμένη να επιβάλλει τον νόμο και την τάξη ή να προκαλέσει πλασματική σταθεροποίηση για να φτάσει η χώρα σε εκλογές υπό ευνοϊκότερες συνθήκες. Αυτοί άλλωστε είναι και οι δύο βασικοί στόχοι της ουκρανικής κυβέρνησης".
Συμπληρώνει μάλιστα πως αν η Ουκρανία φτάσει στην κάλπη, παρουσία των τανκς, και με τις βιαιοπραγίες και καταλήψεις κυβερνητικών κτιρίων από ρωσόφιλους - ρωσόφωνους, σε εξέλιξη, το εκλογικό αποτέλεσμα θα είναι εκ των έσω, ευάλωτο στην αμφισβήτηση. Σε ό,τι αφορά στους εξωτερικούς παράγοντες όπως η Ρωσία, δεν αποκλείεται να ισχυριστεί ότι δεν αναθεωρεί με βάση οποιοδήποτε αποτέλεσμα. "Κάτι τέτοιο σημαίνει ότι ο εκάστοτε νεοεκλεγείς πρόεδρος θα έχει περιορισμένη νομιμοποίηση", σημειώνει.
Ο διττός στόχος των ρωσόφωνων
"Οι ρωσόφωνοι από την πλευρά τους έχουν θέσει ένα διττό στόχο. Από τη μία να μην επιτρέψουν να διεξαχθούν εκλογές στις περιφέρειες που προσπαθούν να ελέγξουν, ενώ στην περίπτωση εκλογών μπορούν να πουν ότι 'δεν νομιμοποιούμε το αποτέλεσμα αν δεν ομαλοποιηθεί η κατάσταση'. Έτσι, όσο η κατάσταση παραμένει τεταμένη σε αυτές τις περιοχές είναι δύσκολο για τους πολίτες που θα εκφραστούν μέσω τις κάλπης και δεν συμφωνούν με αυτές τις μεθόδους να το πράξουν, καθώς σε πολλές των περιπτώσεων δεν μπορούν να βγουν ούτε έξω από το σπίτι τους".
Ο δεύτερος στόχος τους είναι, όπως εξηγεί, η επιβολή της δικής τους ατζέντας, ακόμα και αν αποτελούν μειοψηφία στις ανατολικές περιοχές, σε όποια διαπραγμάτευση ακολουθήσει μεταξύ της κεντρικής κυβέρνησης και της Ανατολικής Ουκρανίας.
Ερωτώμενος αν στόχος είναι να επικρατήσει παράλυση στο εσωτερικό της Ουκρανίας, ο κύριος Φίλης απαντάει ότι αυτή τη στιγμή η λέξη "παράλυση είναι η λέξη κλειδί". "Παράλυση στο εσωτερικό της Ουκρανίας σημαίνει ότι η μεταβατική κυβέρνηση, αλλά και ο επόμενος πρόεδρος δεν θα μπορούν να ελέγξουν το σύνολο της χώρας. Αυτό μεταφράζεται πρακτικά στο ότι η χώρα δεν θα μπορεί να προχωρήσει ούτε βήμα μπροστά, αδυνατώντας να προβεί στην επιλογή της ενσωμάτωσης στην Ευρωπαϊκή Ένωση ή σε μελλοντική ένταξη στο ΝΑΤΟ. Άρα η αλλαγή προσανατολισμού προς τη Δύση δεν θα μπορεί να γίνει με μία χώρα παραλυμένη", αναφέρει.
"Η παράλυση της Ουκρανίας, την καθιστά απόλυτα εξαρτημένη από τους Ρώσους, καθώς χωρίς αυτούς δεν θα μπορέσει να σταθεροποιηθεί πολιτικά και να επιβιώσει οικονομικά. Στην πραγματικότητα, αν συνεχιστεί η κατάσταση ως έχει, η οικονομία της χώρας θα καταστραφεί", σημειώνει ο ερευνητής.
Εξετάζοντας τους εξωτερικούς παράγοντες - ΗΠΑ και Ευρωπαϊκή Ένωση - ο κύριος Φίλης λέει ότι μέχρι στιγμής δεν έχουν καταφέρει να βρουν το 'κουμπί της Ρωσίας και του Πούτιν για να μπορέσουν να τον φέρουν πιο κοντά στις θέσεις τους, ενώ παράλληλα αδυνατούν - μέχρι στιγμής - να επιβάλλουν στη μεταβατική κυβέρνηση της Ουκρανίας, την υιοθέτηση πρωτοβουλιών, οι οποίες θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην αποκλιμάκωση.
Τονίζει πάντως, ότι στρατηγικά και μακροπρόθεσμα όλοι έχουν λόγους να επιθυμούν σταθεροποίηση στην Ουκρανία. "Κανείς δεν κερδίζει από την παρατεταμένη αστάθεια. Αν όμως υποθέσουμε ότι η Ουκρανία εξελίσσεται σε μαύρη τρύπα, θα χάσουν τόσο η Ρωσία όσο και η Ευρώπη, οι οποίες θα διαχειριστούν την κρίση στην αυλή τους. Λιγότερο χαμένες φαίνεται ότι θα βγουν οι ΗΠΑ, ενώ δεν αποκλείεται να έχουν και κάποιο κέρδος, καθώς δεν έχουν ως προτεραιότητα της εξωτερικής τους πολιτικής την Ουκρανία και απεύχονται έναν ασταθή παράγοντα στα σύνορα της Ρωσίας. Αν υποθέσουμε ότι δεν έχουν επιδιώξει την κρίση, ωφελούνται εξ αντανακλάσεως μακροπρόθεσμα", συμπληρώνει ο διευθυντής ερευνών του Ι.ΔΙ.Σ.
Σε κάθε περίπτωση στέκεται στο γεγονός πως αν η Ουκρανία εξελιχθεί σε 'μαύρη τρύπα' κανείς δεν ξέρει πού και πώς θα καταλήξουν τα πράγματα, καθώς μπορεί οι τάσεις αποσταθεροποίησης να μεταφερθούν και σε άλλες περιοχές.
"Σε ό,τι αφορά τον τομέα της τακτικής, κρίνοντας τη στάση Ευρωπαίων και Αμερικανών, σε ένα βαθμό - με το να μην επιβάλλουν στη μεταβατική κυβέρνηση να κάνει ενέργειες -, αφήνουν τη Ρωσία να επιτεθεί, δοκιμάζοντας τις αντοχές της. Η Ρωσία είχε πει άλλωστε, ότι θα υπερασπιστεί όλο το ρωσικό ή ρωσόφωνο στοιχείο σε όλο το μετασοβιετικό χώρο. Παρόλ' αυτά έχουμε επιθέσεις σε βάρος του ρωσόφωνου στοιχείου και αυτή τη φορά δεν φάνηκε να αντιδράει με τον ίδιο τρόπο όπως στην Κριμαία. Οι Ευρωπαίοι πάντως, επιθυμούν να εκθέσουν τη Ρωσία εάν προβεί σε επιθετική κίνηση έναντι της Ουκρανίας, αναδεικνύοντας την αδυναμία της ή επίσης, αν δεν κάνει κίνηση να δοκιμάσουν τις αντοχές της, για να φανεί αν είναι ισχυρή ή όχι να επιβάλλει τις επιθυμίες της", καταλήγει.
