Ένας από τους πρώτους ιστότοπους που ασχολήθηκε στη Ρωσία με την επαλήθευση των πληροφοριών
Η δίωξη του δημοσιογράφου Ιβάν Γκολουνόφ, ο οποίος κατηγορείται στη Ρωσία για λαθρεμπόριο ναρκωτικών έφερε στο προσκήνιο τον εργοδότη του, τον ενημερωτικό ιστότοπο Meduza που εδρεύει στη Λετονία για να αποφύγει τις πιέσεις των ρωσικών αρχών.
Ο ανεξάρτητος ιστότοπος ιδρύθηκε το 2014 από μια ομάδα δημοσιογράφων και μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα εξελίχθηκε σε έναν από τους πιο πολυδιαβασμένους στη Ρωσία.
Η ομάδα που ίδρυσε τον Meduza εργαζόταν στο παρελθόν για έναν άλλο ενημερωτικό ιστότοπο, τον Lenta.ru, που ιδρύθηκε τη δεκαετία του 1990 και ήταν γνωστός για τις εμπεριστατωμένες έρευνές του. Όμως το 2014 ο ιδιοκτήτης του, ο Αλεξάντρ Μαμούτ –ένας ολιγάρχης προσκείμενος στο Κρεμλίνο– απομάκρυνε από τα καθήκοντά της την αρχισυντάκτρια Γκαλίνα Τιμτσένκο, που διατηρούσε αυτήν την θέση επί μια δεκαετία. Εν μέσω της ουκρανικής κρίσης, την κατηγόρησε ότι δημοσίευσε μια συνέντευξη με ένα μέλος μιας υπερεθνικιστικής ουκρανικής ομάδας.
Η απόλυση της Τιμτσένκο προκάλεσε σοκ στον κόσμο των ρωσικών μέσων ενημέρωσης και αντιδράσεις εντός του Lenta.ru, ενός ιστότοπου με μεγάλη επισκεψιμότητα που κάλυπτε λεπτομερώς τις δραστηριότητες της αντιπολίτευσης στη Ρωσία. Σχεδόν οι μισοί συντάκτες του παραιτήθηκαν σε ένδειξη υποστήριξης προς την Τιμτσένκο και κατόπιν ίδρυσαν τον Meduza. Ο ιστότοπος αυτός είχε εξ αρχής την έδρα του στη Ρίγα της Λετονίας, ώστε να μην είναι δυνατόν να ελέγχεται από τις ρωσικές αρχές. Κράτησε όμως στην ομάδα τους δημοσιογράφους του στη Ρωσία.
Ενώ η δημοτικότητα του Meduza ανέβαινε, ο Lenta.ru έχανε σταδιακά το κοινό και την επιρροή του, τηρώντας πλέον γραμμή ευνοϊκή απέναντι στο Κρεμλίνο.
«Ο Meduza είναι ένα από τα γνωστότερα ανεξάρτητα μέσα στη Ρωσία. Αιφνιδιαστήκαμε και οι ίδιοι όταν είδαμε πόσο καλά πήγε», είπε στο Γαλλικό Πρακτορείο και αναμεταδίδει το Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσων, ο αρχισυντάκης Ιβάν Κολπακόφ. Σε μηνιαία βάση έχει 12 εκατομμύρια επισκέψεις. Σύμφωνα με τα στοιχεία του εξειδικευμένου ιστότοπου Alexa, ο Meduza βρίσκεται στην 223η θέση όσον αφορά την επισκεψιμότητα στη Ρωσία, με 2,5 εκατομμύρια μοναδικούς επισκέπτες κάθε μήνα.
Ο ιστότοπος συνεργάζεται επίσης με τη βρετανική εφημερίδα Guardian που στον ιστότοπό της δημοσιεύεται πολλά άρθρα του στα αγγλικά.
Από την ίδρυσή του, ο Meduza καλύπτει την «καυτή επικαιρότητα» με σύντομα και παιδαγωγικά άρθρα κυρίως σε θέματα πολιτικής, κοινωνίας και λαϊκής κουλτούρας, μαζί με κάποια αξιοπερίεργα. Υπάρχουν όμως και μεγαλύτερα άρθρα, έρευνες για τη διαφθορά και ρεπορτάζ για διάφορα κοινωνικά θέματα.
Το 2016 δημοσίευσε την επιστολή τουο Ιλντάρ Νταντίν, ενός αντιφρονούντα ο οποίους καταδικάστηκε επειδή οργάνωση πολλές διαδηλώσεις χωρίς την άδεια των αρχών. Στο γράμμα αυτό ο Νταντίν υποστήριζε ότι έπεσε θύμα βιαιοπραγίας μέσα στη φυλακή.
Ο ιστότοπος ήταν επίσης ένας από τους πρώτους που ασχολήθηκε στη Ρωσία με το fact checking, δηλαδή την επαλήθευση των πληροφοριών. Για παράδειγμα, αποκάλυψε το 2017 ότι ένα βίντεο που είχε δοθεί στη δημοσιότητα από τον πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν και υποτίθεται ότι έδειχνε ρωσικά πλήγματα στη Συρία ήταν στην πραγματικότητα ένας αμερικανικός βομβαρδισμός στο Αφγανιστάν.
Ο Ιβάν Γκολουνόφ «ένας από τους πιο ταλαντούχους δημοσιογράφους ερευνητές», σύμφωνα με τον Κολπακόφ, είχε δημοσιεύσει πρόσφατα μια έρευνα για εταιρείες μικροχρηματοδότησης που έκαναν έξωση σε περισσότερους από 500 Μοσχοβίτες και συνδέονταν με ένα δίκτυο ξεπλύματος βρόμικου χρήματος στη Λετονία. Ο ίδιος υποστηρίζει ότι η σύλληψή του σχετίζεται με μια άλλη έρευνα, για τις μαφιόζικες οργανώσεις που ελέγχουν τα κοιμητήρια στη Ρωσία, στις οποίες εμπλέκονται και αξιωματούχοι των υπηρεσιών ασφαλείας.
Ο Meduza έχει προβλήματα με τον νόμο;
Η διεύθυνση του ιστότοπου υποστηρίζει ότι επειδή εδρεύει στη Λετονία έχει γλιτώσει από τις πιέσεις που ασκούν οι ρωσικές αρχές. Όμως στο Ουζμπεκιστάν και το Καζακστάν η πρόσβαση στον ιστότοπο απαγορεύτηκε μετά τη δημοσίευση κάποιων ερευνών που αφορούσαν τις χώρες αυτές, εξήγησε ο Κολπακόφ.
Ο Meduza βρέθηκε επίσης στο επίκεντρο όταν ο Κολπακόφ παραιτήθηκε αφού κατηγορήθηκε για σεξουαλική παρενόχληση, στα τέλη του 2018. Τον Μάρτιο η Γκαλίνα Τιμτσένκο τον αποκατέστησε στη θέση του, προκαλώντας τις αντιδράσεις ορισμένων δημοσιογράφων. Η υπόθεση αυτή πάντως είναι μια από τις ελάχιστες περιπτώσεις δημοσιοποίησης μιας υπόθεσης σεξουαλικής παρενόχλησης στη Ρωσία, όπου το κίνημα #MeToo δεν είχε παρά πολύ μικρές επιπτώσεις.
