Πότε μια μητέρα ανήλικου παιδιού μπορεί να βγει στη σύνταξη; Η δικηγόρος Ειρήνη Βάνα μας ενημερώνει για τις προϋποθέσεις που χρειάζονται ανάλογα με το ταμείο ασφάλισης.
Μετά τη θέσπιση των νόμων 3863/2010 και 3865/2010, τροποποιήθηκαν, μεταξύ άλλων, οι διατάξεις που αφορούν στη συνταξιοδότηση των μητέρων ανηλίκων, πλην όμως οι ως άνω νόμοι αφενός δεν επηρεάζουν τις μητέρες, που είχαν ήδη θεμελιώσει δικαίωμα σύνταξης μέχρι την 31η-12-2010, αφετέρου προβλέπουν για τις καλυπτόμενες περιπτώσεις σταδιακή αύξηση των ορίων ηλικίας μέχρι την 31η-12-2012, όπου πλέον οι μητέρες ανηλίκων, οι οποίες δε θα έχουν θεμελιώσει δικαίωμα σύνταξης, αντιμετωπίζονται με τις κοινές συνταξιοδοτικές διατάξεις που ισχύουν για όλους, ανεξαιρέτως φύλου.
Ειδικότερα, οι εν λόγω αλλαγές που επήλθαν στα βασικότερα ταμεία ασφάλισης είναι οι κάτωθι:
1. ΙΚΑ
Στο ΙΚΑ προβλέπονται ευνοϊκές διατάξεις για τις μητέρες ανηλίκων παιδιών, οι οποίες αφορούν ένα μεταβατικό στάδιο, δηλαδή όσες μητέρες θεμελιώνουν συνταξιοδοτικό δικαίωμα μέχρι και το 2012, που πλέον εξισώνονται συνταξιοδοτικά τόσο με τις υπόλοιπες γυναίκες όσο και με τους άνδρες. Συγκεκριμένα, κρίσιμο είναι εάν μέχρι την ημερομηνία της ενηλικίωσης του νεότερου τέκνου η μητέρα είχε τουλάχιστον 5.500 ένσημα (ήτοι 18,5 έτη πλήρους ασφάλισης). Έτσι, για τις μητέρες που είχαν συμπληρώσει μέχρι 31.12.2010 τα 5.500 ένσημα έχοντας παράλληλα ανήλικο παιδί, διατηρείται το νομοθετικό καθεστώς, που ίσχυε προ του ανατρεπτικού νόμου 3863/2010 βάσει του οποίου η μητέρα μπορεί να συνταξιοδοτηθεί στο 50ο έτος με μειωμένη σύνταξη ή στο 55ο έτος με πλήρη σύνταξη. Η μείωση αντιστοιχεί σε 1/200 για κάθε μήνα που υπολείπεται του 55ου έτους (6% για κάθε έτος).
Αντίθετα, για όσες μητέρες δεν είχαν τις ως άνω προϋποθέσεις μέχρι 31.12.2010 αλλά τις συμπληρώνουν σε μεταγενέστερο χρόνο, κρίσιμο είναι το έτος συμπλήρωσης αυτών για να προσδιοριστεί το όριο ηλικίας συνταξιοδότησής τους. Έτσι, για εκείνες ισχύουν οι παρακάτω πίνακες:
Α) Έναρξη ασφάλισης μέχρι 31/12/1992
| ΕΤΟΣ |
ΗΜΕΡΕΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ |
ΗΛΙΚΙΑ ΠΛΗΡΟΥΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ |
ΗΛΙΚΙΑ ΜΕΙΩΜΕΝΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ |
| 2011 |
5.500 |
57 |
52 |
| 2012 |
5.500 |
60 |
55 |
| 2013 |
5.500 |
65 |
60 |
Β) Έναρξη ασφάλισης από 1/1/1993
| ΕΤΟΣ |
ΗΜΕΡΕΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ |
ΗΛΙΚΙΑ ΠΛΗΡΟΥΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ |
ΗΛΙΚΙΑ ΜΕΙΩΜΕΝΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ |
| 2011 |
6.000 |
55 |
50 |
| 2012 |
6.000 |
55 |
50 |
| 2013 |
6.000 |
65 |
60 |
Τονίζεται, ότι κρίσιμο είναι το έτος συμπλήρωσης των 5.500 ενσήμων και ότι κατά το έτος αυτό πρέπει να συντρέχει η ανηλικότητα του παιδιού, ανεξάρτητα εάν η γυναίκα κατά το ίδιο έτος έχει συμπληρώσει ή όχι το όριο ηλικίας συνταξιοδότησης.
Ο απαιτούμενος χρόνος ασφάλισης μπορεί να συμπληρωθεί και με τη χρήση πλασματικών ετών, εκτός αυτού του χρόνου παιδιών. Η χρήση πλασματικών ετών δύναται να δράσει και αναδρομικά όχι όμως προ της 1.1.2011. Για παράδειγμα, μια μητέρα ασφαλισμένη προ της 1.1.1993 που έχει μέχρι 31.12.2012 συνολικά 5.300 ένσημα, μπορεί εξαγοράζοντας 2 έτη από το χρόνο σπουδών της να φτάσει τα 5.900 ένσημα, άρα λογίζεται ότι στις 31.12.2011 είχε 5.600 ένσημα και θα μπορέσει να αποχωρήσει στο 57ο έτος της με πλήρη σύνταξη ή στο 52ο με μειωμένη.
Σημειώνεται, επίσης, ότι στα (πρώην) ειδικά ταμεία που έχουν ενταχθεί στο ΙΚΑ αλλά διατηρούν τις καταστατικές τους διατάξεις για τη συνταξιοδότηση των ασφαλισμένων τους (ΟΑΠ-ΔΕΗ, ΤΑΠ-ΟΤΕ, ΤΣΠ-ΕΤΕ κα) καθώς και στο ΕΤΑΠ- ΜΜΕ εφαρμόζονται επικουρικά οι ως άνω διατάξεις του ΙΚΑ, για όσες μητέρες δεν πληρούνται οι προϋποθέσεις συνταξιοδότησης ως μητέρων ανηλίκων από τις επιμέρους διατάξεις του εκάστοτε ειδικού ταμείου.
Για παράδειγμα, γυναίκα ασφαλισμένη στο ΕΤΑΠ-ΜΜΕ, πρώην ΤΣΕΥΠ που σύμφωνα με τις καταστατικές διατάξεις έπρεπε να έχει 20 έτη ασφάλισης μέχρι το 2010 για να λάβει πλήρη σύνταξη στο 50ο έτος, μπορεί έχοντας 18,5 έτη πλήρους ασφάλισης μέχρι 31.12.2010 (5.500 ένσημα) να λάβει μειωμένη σύνταξη στο 50ο της έτος.
2. ΟΑΕΕ
Στον ΟΑΕΕ αντίστοιχη μεταβατική ευνοϊκή διάταξη ισχύει μόνο για τις νέες ασφαλισμένες, δηλαδή για όσες ασφαλίστηκαν για πρώτη φορά μετά την 1.1.1993, η οποία προβλέπει ότι ανάλογα με το έτος συμπλήρωσης των 20 ετών ασφάλισης και εφόσον συντρέχει η ανηλικότητα του παιδιού, η μητέρα ανηλίκου θα μπορεί να συνταξιοδοτηθεί ως ακολούθως:
| ΕΤΟΣ |
ΕΤΗ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ |
ΗΛΙΚΙΑ ΠΛΗΡΟΥΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ |
ΗΛΙΚΙΑ ΜΕΙΩΜΕΝΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ |
| 2011 |
20 |
55 |
50 |
| 2012 |
20 |
55 |
50 |
| 2013 |
20 |
65 |
60 |
Τα 20 έτη ασφάλισης μπορούν να συμπληρωθούν και με τη χρήση πλασματικού χρόνου, εκτός αυτού του χρόνου παιδιών.
3. ΔΗΜΟΣΙΟ
Στο Δημόσιο προβλέπονται επίσης ευνοϊκές διατάξεις για τις μητέρες ανηλίκων, οι οποίες καλύπτουν τις υπαλλήλους που θεμελιώνουν συνταξιοδοτικό δικαίωμα έως και το 2012, με κρίσιμο το έτος συμπλήρωσης των 25 ετών ασφάλισης. Βάσει του προϊσχύοντος νόμου, η μητέρα που είχε ανήλικο κατά τη συμπλήρωση των 25 ετών ασφάλισης, δικαιούνταν πλήρους συντάξεως στο 50ο της έτος. Για όσες υπαλλήλους δεν πληρούσαν την ανωτέρω προϋπόθεση μέχρι 31.12.2010, ισχύει ο ν.3865/2010 που αυξάνει σταδιακά το όριο ηλικίας συνταξιοδότησης ως εξής:
| ΕΤΟΣ |
ΕΤΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ |
ΟΡΙΟ ΗΛΙΚΙΑΣ ΣΥΝΤΑΞΙΟΔΟΤΗΣΗΣ |
| 2011 |
25 |
52 |
| 2012 |
25 |
55 |
| 2013 |
25 |
65 |
Και στο Δημόσιο μπορούν να χρησιμοποιηθούν οι πλασματικοί χρόνοι για τη συμπλήρωση των 25 ετών ασφάλισης, χωρίς μάλιστα τον περιορισμό που ισχύει στο ΙΚΑ (για τον πλασματικό χρόνο παιδιών). Εδώ δε, μπορούν να κάνουν χρήση των ως άνω μεταβατικών διατάξεων και οι πατέρες ανηλίκων, ακόμα και αν τις χρησιμοποιήσουν και οι μητέρες σύζυγοί τους μόνο όμως στην περίπτωση που οι ίδιοι δεν είχαν 25 έτη ασφάλισης μέχρι 31.12.2010.
