“Μετά από ένα σεισμό διατήρησε την ψυχραιμία σου....”. Αυτή είναι μία από τις συστάσεις του τηλεοπτικού σποτ, με πρωταγωνιστή το Γρηγόρη Αρναούτογλου, το οποίο δημιούργησε ο Οργανισμός Αντισεισμικού Σχεδιασμού και Προστασίας.
Κάπου αλλού ο γνωστός παρουσιαστής, αναφέρει χαρακτηριστικά: “Η γνώση είναι προστασία...”. Τα συγκεκριμένα τηλεοπτικά μηνύματα ήρθαν σε μια περίοδο, όπου τα σεισμικά φαινόμενα στην Ελλάδα είναι αρκετά συχνά. Φωνές ακούγονται από διάφορους επιστήμονες, πολλές φορές αντικρουόμενες, ενώ στη μέση όλων αυτών βρίσκεται η διάχυτη ανησυχία του πολίτη, ο οποίος δεν γνωρίζει, αλλά θέλει να μάθει τι μέλλει γεννέσθαι σε ό,τι αφορά στο σεισμικό τοπίο της αρκετά δραστήριας χώρας μας.
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Στις 8 Ιανουαρίου του 2013 ένας ισχυρός σεισμός ανοιχτά της Λήμνου με μικρό εστιακό βάθος – μόλις 8 χιλιόμετρα – γίνεται αισθητός και στην Αττική. Οι πρώτες συζητήσεις περί σεισμικής δραστηριότητας εγκαινιάζουν το νέο έτος με τους σεισμολόγους να εκδηλώνουν την ανησυχία τους για την εκδήλωση του φαινομένου, καθώς και για την εξέλιξή του στην περιοχή του Αιγαίου.
"Έξαρση σε παρακλάδι του ρήγματος της Βόρειας Ανατολίας"
Σε δημοσίευμα του Τύπου της Κυριακής, γίνεται λόγος για ανησυχία των ειδικών, οι οποίοι μιλούν για έξαρση της σεισμικής δραστηριότητας σε παρακλάδι του ρήγματος της Βόρειας Ανατολίας, το οποίο κατά το παρελθόν έχει δώσει μεγάλους σεισμούς. Μάλιστα εκφράζεται η ανησυχία ότι ο σεισμός αυτός δεν είναι ο κύριος, αλλά ένας προσεισμός, με τον διευθυντή Ερευνών του Γεωδυναμικού Ινστιτούτου του Αστεροσκοπείου Αθηνών, Γεράσιμο Παπαδόπουλο να δηλώνει: “Δε βλέπω τα βασικά χαρακτηριστικά μίας συνηθισμένης μετασεισμικής ακολουθίας ενός κύριου σεισμού”.
Η σεισμική δραστηριότητα κάνει ξανά την εμφάνισή της στην περιοχή τον Αύγουστο με σεισμική δόνηση μεγέθους 3,1R, 29 χιλιόμετρα βόρεια της Μύρινας Λέσβου, με επίσης μικρό εστιακό βάθος (μόλις 7 χιλιομέτρων).
Η συγκεκριμένη περιοχή όμως, δεν είναι η μόνη, η οποία πλήττεται από ανάλογα φαινόμενα, άλλοτε μικρότερης και άλλοτε μεγαλύτερης έντασης.
Χαρακτηριστική είναι η δήλωση του καθηγητή στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Μανώλη Σκορδίλη, ο οποίος στέκεται στην έλλειψη ενημέρωσης των πολιτών : “Με δεδομένη την υψηλή σεισμικότητα της χώρας θα έπρεπε διαρκώς να λειτουργούν πολλές επιτροπές ενημέρωσης των κατοίκων, γεγονός που δεν συμβαίνει για κάποιον περίεργο λόγο”, σημειώνει.
"Δεν κινδυνεύει με σεισμό η Θεσσαλονίκη για τα επόμενα 10 χρόνια"
Καθησυχαστικός εμφανίζεται λίγο καιρό αργότερα, ο καθηγητής γεωφυσικής του Αριστοτελείου, Βασίλης Παπαζάχος, ο οποίος τονίζει ότι “η Θεσσαλονίκη δεν ανήκει στις περιοχές όπου υπάρχει πιθανότητα να εκδηλωθεί σεισμός πάνω από 6 Ρίχτερ την επόμενη δεκαετία”.
Οι περισσότεροι από εμάς θυμόμαστε – ως πιο πρόσφατο γεγονός – το σεισμό των 6,2 ρίχτερ, που σημειώθηκε σε απόσταση 62 χιλιομέτρων δυτικά των Χανίων, προκαλώντας εκτός από αναστάτωση και αρκετές υλικές ζημιές σε παλιά, κυρίως, σπίτια, θέτοντας σε επιφυλακή τις αρχές και βάζοντας παράλληλα λουκέτο για δύο ημέρες στο φαράγγι της Σαμαριάς.
Παρόλ' αυτά όμως, πολλοί δεν θυμούνται ότι τον Ιούνιο, ένας ακόμα ισχυρός σεισμός εντάσεως 6 Ρίχτερ, σημειώθηκε και πάλι στην Κρήτη.
Βαρώτσος: Μπορεί κάποιος να βρει την αναφορά προσεισμικών σημάτων της ομάδας ΒΑΝ
Οι τοποθετήσεις των σεισμολόγων πάνω στο ιδιαίτερα σοβαρό ζήτημα της σεισμικής δραστηριότητας δεν σταματάει εκεί βέβαια. Ο ακριβοθώρητος σεισμολόγος, Παναγιώτης Βαρώτσος μετά από σεισμό 4,4 βαθμών 22 χιλιόμετρα ανατολικά της Αθήνας, απευθυνόμενος σε φοιτητές και συναδέλφους του μιλάει για την αποτελεσματικότητα της μεθόδου ΒΑΝ. Αποκαλύπτει μάλιστα ότι από τις 30 Ιανουαρίου του 2013 στη βάση επιστημονικών δημοσιεύσεων του πανεπιστημίου Cornell μπορεί κάποιος να βρει αν θέλει την αναφορά προσεισμικών σημάτων της ομάδας ΒΑΝ, που αντιστοιχούσε στον επερχόμενο σεισμό που ξύπνησε την Αθήνα με επίκεντρο τη Λούτσα.
Ο Ιούνιος, μόνο ήπιος μήνας – από πλευράς σεισμικότητας – δεν θα μπορούσε να χαρακτηριστεί. Ένας ακόμα σεισμός χτυπάει αυτή τη φορά την Κοζάνη. Ο καθηγητής του Αριστοτελείου, Κώστας Παπαζάχος σημειώνει ότι “η περιορισμένη σεισμική δραστηριότητα των τελευταίων ετών δεν θα πρέπει να μας καθησυχάζει. Παράλληλα υπενθυμίζει ότι σεισμοί όπως αυτός της Κοζάνης – 4,7 Ρίχτερ – συμβαίνουν κάθε εβδομάδα στον ελλαδικό χώρο”.
Ένας ακόμα επιστήμονας, ο Ευθύμιος Λέκκας, καθηγητής Δυναμικής Τεκτονικής & Εφαρμοσμένης Γεωλογίας Τμήμα Γεωλογίας & Γεωπεριβάλλοντος στο Πανεπιστήμιο Αθηνών εξηγεί:
“Και στην Κοζάνη και στην Κάρπαθο και στο Αίγιο, όπου είχαμε σεισμούς το τελευταίο διάστημα, δεν μπορούμε να μιλήσουμε παρά για σποραδικά γεγονότα, τα οποία δεν συμπίπτουν τοπικά και χωρικά. Το κάθε γεγονός είναι ανεξάρτητο και η σεισμικότητα είναι φυσιολογική”.
Συμπληρώνει μάλιστα πως “έχουμε καιρό να δούμε ισχυρό σεισμό. Μπορεί να περάσουν 20 και 30 χρόνια και να μην παρατηρηθεί ένα τέτοιο φαινόμενο”.
Τον Αύγουστο η ένταση των συζητήσεων γύρω από τα συχνά σεισμικά φαινόμενα κορυφώνεται. Ο σεισμός των 5,3 Ρίχτερ που γίνεται αισθητός και στο Λεκανοπέδιο της Αττικής με επίκεντρο 120 χιλιόμετρα βορειοδυτικά της Αθήνας, στην περιοχή της Αμφίκλειας έρχεται να εντείνει την ανησυχία. Ο Ευθύμιος Λέκκας δηλώνει, πως η περιοχή είναι γνωστή για τη σεισμική της δραστηριότητα. Η εκδήλωση του φαινομένου, θέτει σε συναγερμό τις τοπικές αρχές, αλλά και επιστημονικό κλιμάκιο από την Αθήνα, το οποίο επισκέπτεται την περιοχή. Αρκετοί κάτοικοι στη Λαμία, τα Καμμένα Βούρλα, τη Θήβα και την Αταλάντη βγαίνουν στους δρόμους, εγκαταλείποντας τα σπίτια τους.
Ευθ. Λέκκας: Δεν αποκλείεται το ενδεχόμενο ενός μεγαλύτερου σεισμού
Ο κύριος Λέκκας, συστήνει προσοχή και διευκρινίζει ότι πρόκειται για ρήγμα παράλληλο με το ρήγμα, το οποίο ορίζει τον Ευβοίκό κόλπο. Κάνει επίσης λόγο για μια μικρή τεκτονική τάφρο στον Παρνασσό, η οποία δεν έχει καμία απολύτως σχέση με το γνωστό ρήγμα της Αταλάντης. Δηλώνει μάλιστα ότι δεν αποκλείεται το ενδεχόμενο εκδήλωσης μεγαλύτερου σεισμού.
Le Mοnde: Έρχονται σεισμοί χωρίς προηγούμενο στην Ελλάδα
Στις αρχές Σεπτεμβρίου, η Le Monde δημοσιεύει έρευνα 50 επιστημόνων στο πλαίσιο του προγράμματος SHARE για περιοχές της Ευρώπης. Ο σεισμικός χάρτης της συγκεκριμένης έρευνας δείχνει περιοχές της Ευρώπης που βρίσκονται στο κόκκινο με κίνδυνο εκδήλωσης σεισμικών φαινομένων.
Η μελέτη των 50 επιστημόνων οι οποίοι προβλέπει ότι η Ελλάδα και χώρες όπως: η Ιταλία, η Τουρκία και η Κύπρος "κάθονται" σε ένα έδαφος που κοχλάζει από κάτω και είναι πολύ πιθανό να δουν ισχυρότατους σεισμούς με ένταση που ενδέχεται να φτάσει και τα 9 Ρίχτερ.
Παρόλ' αυτά ο καθηγητής Δυναμικής Τεκτονικής & Εφαρμοσμένης Γεωλογίας στο Τμήμα Γεωλογίας του πανεπιστημίου Αθηνών, Ευθύμιος Λέκκας εμφανίζεται αρκετά καθησυχαστικός. Όπως εξηγεί ο καθηγητής, οι αναφορές της συγκεκριμένης επιστημονικής μελέτης εκπονήθηκαν από μία ομάδα διακεκριμένων επιστημόνων και αποτελεί εξέλιξη παλαιότερης έρευνας.
Ο Ευθύμιος Λέκκας
“Αποτελεί συρραφή αρκετών μελετών σε επιμέρους περιοχές και προέκυψε αυτό το αποτέλεσμα. Είναι όμως μία έρευνα στρατηγικού σχεδιασμού. Δεν αντιπροσωπεύει γεγονότα που θα εκδηλωθούν αύριο σε μία περιοχή αλλά τα μέγιστα μεγέθη που μπορούν να εκδηλωθούν σε ένα πολύ μεγάλο χώρο”.
Ο έγκριτος καθηγητής διευκρίνιζε τότε, ότι η συγκεκριμένη δημοσίευση αφορά πολύ περισσότερο την Τουρκία, την οποία διαπερνά το ρήγμα της Ανατολίας. Για να μπορέσουμε να έχουμε κατά νου μία τάξη μεγέθους, το εν λόγω ρήγμα έχει μήκος 1.500 χιλιόμετρα, τη στιγμή που το δικό μας μεγαλύτερο ρήγμα δεν ξεπερνά τα 100 χιλιόμετρα και βρίσκεται στο νότιο Αιγαίο – προέκταση του ρήγματος της Ανατολίας -, και δεν μπορεί να δώσει ένα ενιαίο σεισμό, γιατί σπάει σε μικρότερα κομμάτια.
Απρόβλεπτοι και περίεργοι οι σεισμοί στην Αμφίκλεια
Το Σεπτέμβριο έρχεται ένας δεύτερος σεισμός στη Φθιώτιδα. Αυτή τη φορά η ένταση του φαινομένου είναι 4,4 Ρίχτερ. Ο ερευνητής σεισμολόγος του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, Γεράσιμος Χουλιάρας, επισημαίνει ότι “από τις 7 Αυγούστου παρουσιάζεται μία περίεργη μετασεισμική ακολουθία.
Συμπληρώνει μάλιστα, ότι η εξέλιξη του φαινομένου είναι απρόβλεπτη. “Πρέπει να της δώσουμε χρόνο και να είμαστε ψύχραιμοι. Δεν έχει τελειώσει ακόμη η ακολουθία, κάτι που θα έπρεπε να έχει γίνει ήδη. Όπως φαίνεται είχε συσσωρευτεί μία μεγάλη ποσότητα ενέργειας για να συνεχίζει η εκδήλωση του φαινομένου, ενώ χαρακτηρίζει απρόβλεπτη την εξέλιξη του φαινομένου”.
Ο Γεράσιμος Χουλιάρας
Οι άγνωστες εκθέσεις για τους σεισμούς στη Φθιώτιδα
Από την πλευρά του ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Πατρών, Άκης Τσελέντης, μετά το δεύτερο σεισμό στη Φθιώτιδα αναφέρεται στις άγνωστες εκθέσεις της ομάδας ΒΑΝ, η οποίες υπήρχαν διαθέσιμες από τις 13 Ιουνίου του 2013, δημοσιεύτηκαν στο εξωτερικό και φωτογράφιζαν τη σεισμική δραστηριότητα του Αυγούστου στην περιοχή, κάτι που είχε προαναφέρει και ο καθηγητής Βαρώτσος.
O Άκης Τσελέντης
Σύμφωνα πάντα με τα όσα ανέφερε ο κύριος Τσελέντης, ακολούθησε και δεύτερη αναφορά της ομάδας ΒΑΝ στις 13 Αυγούστου, η οποία προανήγγειλε τη σεισμική δραστηριότητα του Σεπτεμβρίου στην περιοχή.
“Είναι παρακινδυνευμένο και επικίνδυνο να καθησυχάζουμε τον κόσμο”
“Πρέπει να σταματήσουμε να κατευνάζουμε διαρκώς τις ανησυχίες, επειδή δεν έχει καταρτίσει δέσμη μέτρων προς εφαρμογή η πολιτεία. Έχει παραδώσει απροστάτευτα τα δημόσια κτίρια και έχει επικεντρωθεί σε lifestyle σποτάκια για την αντιμετώπιση των σεισμικών φαινομένων. Είναι παρακινδυνευμένο και επικίνδυνο να καθησυχάζουμε τον κόσμο”, σημείωνε ο Άκης Τσλέντης.
"Στα επόμενα 500 χρόνια μπορεί να έχουμε μεγάλο σεισμό"
Φτάνοντας στο τώρα, και σχεδόν δύο μήνες μετά την έκθεση της Le Monde, μία ακόμα φωνή αμφισβήτησης, ως προς την ορθότητα των στοιχείων, είναι εκείνη του καθηγητή, Κώστα Παπαζάχου. Ο γνωστός καθηγητής ανέφερε: “Στα επόμενα 500 χρόνια υπάρχει το ενδεχόμενο να προκληθούν μεγάλες βλάβες” . Συμπλήρωσε μάλιστα ότι τα συγκεκριμένα στοιχεία αφορούν τα επόμενα 500 χρόνια. “Στα επόμενα 500 χρόνια μπορεί να έχουμε μεγάλο σεισμό”, ανέφερε μεταξύ άλλων.
Ο Κώστας Παπαζάχος
Σε κάθε περίπτωση, μια χώρα όπως είναι η Ελλάδα, η οποία παρουσιάζει έντονη σεισμική δραστηριότητα, η ψύχραιμη και εύστοχη ενημέρωση των πολιτών είναι ένα από τα στοιχεία, που απουσιάζουν από τα μέτρα αντισεισμικής θωράκισης της χώρας μας. Πέρα από τα αξιοπρόσεκτα τηλεοπτικά σποτ, τα οποία ενδεχομένως ήρθαν να υποψιάσουν, άλλους θετικά και άλλους αρνητικά, η σύμπνοια των επιστημονικών δυνάμεων, αλλά και των πολιτειακών παραγόντων στο δρόμο της αντιμετώπισης της τεκτονικής δραστηριότητας στη χώρα μας είναι απαραίτητη. Οι πολλές φωνές σίγουρα είναι χρήσιμες να ακούγονται, όχι προς δημιουργία σύγχυσης, αλλά στο πλαίσιο του σεβασμού πολλών και διαφορετικών επιστημονικών προσεγγίσεων, οι οποίες σε συνδυασμό θα μπορούσαν να προσφέρουν αποτελεσματικές λύσεις.
