Ένα ακόμη φαινόμενο που παρουσιάζει έξαρση, είναι αυτό των βανδαλισμών σε σχολεία ή σε παιδικές χαρές
Στο ετήσιο Τακτικό Συνέδριο της ΚΕΔΕ, που έγινε πριν απόλίγες ημέρες στην Αλεξανδρούπολη, το Ινστιτούτο Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΙΤΑ) παρουσίασε μια ενδιαφέρουσα και αποκαλυπτική μελέτη που εκπόνησε, σχετικά με ένα σοβαρό κοινωνικό ζήτημα της εποχής, αυτό της νεανικής και εφηβικής παραβατικότητας. Και ανάμεσα στα όσα ανέδειξε η μελέτη γύρω από την πρόληψη και τη διαχείρισή της, ήταν και η σαφέστατη επιθυμία των πολιτών για πιο ενεργό ρόλο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης πάνω στο θέμα αυτό.
Σύμφωνα με τη μελέτη του ΙΤΑ, η σύγχρονη παραβατικότητα των νέων χαρακτηρίζεται από μείωση των ορίων ηλικίας, από αυξανόμενη συμμετοχή των κοριτσιών και από επαναλαμβανόμενες προβληματικές συμπεριφορές με συχνότερες μορφές την επιθετικότητα και τη βία, τις κλοπές, καθώς και τη χρήση ναρκωτικών και αλκοόλ.
Ωστόσο, ξεκαθαρίζεται ότι οι αιτίες δεν είναι μονοδιάστατες, αλλά πρόκειται για ένα πολυπαραγοντικό φαινόμενο.
Στη μελέτη εμφανίζονται αναφορές εκπαιδευτικών, ειδικών ψυχικής υγείας και κοινωνικών λειτουργών, που προσδιορίζουν ως καθοριστικό το «τρίγωνο» οικογένεια, σχολείο, κοινωνικά δίκτυα, τα δύο πρώτα ως προς τις δυσλειτουργίες τους και το τρίτο ως παράγοντας που επιδεινώνει το πρόβλημα.
Κι εδώ ακριβώς έρχεται η μελέτη να διαπιστώσει πως η Τοπική Αυτοδιοίκηση εκλαμβάνεται ως παράγοντας που μπορεί να διαδραματίσει έναν κρίσιμο ρόλο. Σύμφωνα με τους ερωτηθέντες, υπάρχει μια γενικότερη άγνοια για το αν υπάρχουν υπηρεσίες στους δήμους που να ασχολούνται με αυτό το ζήτημα, μιλάνε για έλλειψη δομών, πρόληψης και υποστήριξης, αλλά και για μια τυπική και όχι ουσιαστική συνεργασία με τα σχολεία, δηλαδή σαν να απουσιάζει η Τοπική Αυτοδιοίκηση από την ουσία του συγκεκριμένου κοινωνικού προβλήματος.
Με αριθμούς, η σχετική έρευνα έδειξε πως το 78,4% του γενικού πληθυσμού πιστεύει ότι οι δήμοι μπορούν να διαδραματίσουν καθοριστικό ρόλο στον περιορισμό ή έστω στη διαχείριση της νεανικής παραβατικότητας και το 77,2% των νέων από 16 έως 24 ετών, πιστεύει ότι οι δήμοι μπορούν να έχουν σημαντικό ρόλο στην πρόληψη και στην αντιμετώπιση του φαινομένου.
Ανάμεσα στις προτάσεις που έθεσαν οι ερωτηθέντες ήταν η ίδρυση σχολών γονέων, η συστηματική παρουσία ψυχολόγων και κοινωνικών λειτουργών σε σχολεία και δήμους, η ύπαρξη κοινοτικών χώρων δημιουργικής απασχόλησης και η στενότερη συνεργασία των δήμων με τα σχολεία, ενώ από τη μεριά τους οι άνθρωποι της Τοπικής Αυτοδιοίκησης έθεσαν το ζήτημα της ανεπάρκειας πόρων, δομών και θεσμικών αρμοδιοτήτων.
Πιο στενή και ουσιαστική σχέση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης με τα σχολεία
«Πρέπει η Τοπική Αυτοδιοίκηση να αναλάβει κεντρικό ρόλο σε αυτό το ζήτημα, μέσα από ολοκληρωμένες πολιτικές πρόληψης», λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο πρόεδρος του ΙΤΑ και δήμαρχος Παπάγου-Χολαργού Ηλίας Αποστολόπουλος και συνεχίζει:
«Το πρώτο που μας έρχεται στο μυαλό όταν αναφερόμαστε στην παραβατικότητα αυτών των ηλικιών, είναι φυσικά το σχολείο, εκεί ξεκινά η μικροπαραβατικότητα. Επομένως πρέπει όντως να υπάρξει στενότερη και ουσιαστικότερη συνεργασία της Τοπικής Αυτοδιοίκησης με τα Λύκεια, αλλά και με τα Γυμνάσια, αφού έχει μικρύνει η ηλικία της εφηβικής περιόδου. Να μπει ο δήμος στα σχολεία και στις μικρότερες τάξεις και να μιλήσει με τα παιδιά, να κάνει δράσεις ενημέρωσης, να επιδιώξει την πρόληψη.
Από εκεί και πέρα, χρειάζεται ενίσχυση των κοινωνικών δομών, επάνδρωση με το κατάλληλο επιστημονικό προσωπικό, το οποίο πάντως οι περισσότεροι δήμοι το έχουν, όλοι οι δήμοι έχουμε ψυχολόγους και κοινωνικούς λειτουργούς. Και να υπάρξουν δράσεις ευαισθητοποίησης, τόσο της τοπικής κοινωνίας, όσο και των ίδιων των παιδιών, εκστρατείες ενημέρωσης για τη νεανική παραβατικότητα και τις συνέπειές της, για το μπούλινγκ κ.α.».
Ως προς τις υπηρεσίες, ο κ. Αποστολόπουλος λέει: «Οι δήμοι κι εμείς ως δήμος, έχουμε το Κέντρο Κοινότητας, όπου υποδεχόμαστε κοινωνικά ζητήματα. Υπάρχει το Τοπικό Συμβούλιο Παραβατικότητας, που επικεντρώνεται στην πρόληψη, προσπαθεί να την προλάβει. Όμως, η συνεισφορά του δήμου μπορεί να είναι και σε άλλους τομείς. Για παράδειγμα στον φωτισμό, να φροντίζει ο δήμος να είναι καλά φωτισμένοι οι δρόμοι και οι γωνίες της πόλης, να φροντίζει να μην υπάρχουν εγκαταλελειμμένοι χώροι, όπου μπορεί να μαζέψουν παραβατικότητα».
Στην ερώτηση αν υπάρχουν παραδείγματα δήμων, που να έχουν προχωρήσει σε συγκεκριμένες ενέργειες, ο κ. Αποστολόπουλος απαντά: «Ναι, μου έρχεται για παράδειγμα τώρα στο μυαλό ο δήμος Πειραιά, που έχει αναπτύξει κάποιες ιδιαίτερες δράσεις, όπως το ότι μέσα από μια εκτεταμένη μελέτη δημιούργησε έναν χάρτη, με τα σημεία της πόλης όπου εμφανίζονται περισσότερες παραβατικές συμπεριφορές.
Αλλά και εμείς, ως δήμος Παπάγου-Χολαργού, το δικό μας Τοπικό Συμβούλιο έχει συνεργασία με το Πάντειο Πανεπιστήμιο κι έτσι έχουμε αναπτύξει και ένα πεδίο έρευνας. Έχουμε φτιάξει ερωτηματολόγιο, που στέλνουμε στα σχολεία και μας απαντούν οι μαθητές για τα προβλήματά τους, για κάτι που τους απασχολεί, τι ακριβώς ζητάνε και τόσα άλλα».
Τα τελευταία χρόνια οι δήμοι έχουν να αντιμετωπίσουν ένα ακόμη φαινόμενο που παρουσιάζει έξαρση, αυτό των βανδαλισμών σε σχολεία ή σε παιδικές χαρές. «Ναι, όντως ισχύει αυτό», λέει ο δήμαρχος Παπάγου-Χολαργού και συνεχίζει: «Εμείς είχαμε βανδαλισμούς σε δύο παιδικές χαρές κι έτσι αναγκαστήκαμε να τοποθετήσουμε κάμερες για την προφύλαξη των χώρων, με την άδεια φυσικά του Νόμου και σύμφωνα με όλα όσα προβλέπονται από τη σχετική νομοθεσία. Και είναι γεγονός πως όπου έχουν τοποθετηθεί κάμερες, έχουν περιοριστεί αρκετά οι φθορές και τα φαινόμενα βανδαλισμών».
Εν τέλει, πού οφείλεται όλη αυτή η έκρηξη της νεανικής παραβατικότητας;
Ο πρόεδρος του Ινστιτούτου Τοπικής Αυτοδιοίκησης απαντά: «Τα παλιά τα χρόνια λέγαμε το τσιτάτο, πως φταίνε οι κακές παρέες. Αυτό έχει ξεπεραστεί πια. Οι σύγχρονες μελέτες δείχνουν ότι η παραβατικότητα και οι κακές συμπεριφορές εφήβων και προεφήβων οφείλονται, πρώτον στη γονεϊκή απουσία, δεύτερον στη συναισθηματική αδιαφορία και τρίτον στην έλλειψη καθοδήγησης. Και τα τρία έχουν ως αρχικό σημείο την οικογένεια, το σπίτι. Από εκεί ξεκινά και μετά έρχεται το σχολικό περιβάλλον.
Και μην παραβλέπουμε κάτι ακόμη. Η χώρα μας προέρχεται από μια πολύ δύσκολη περίοδο, που δεν είχε μόνο οικονομικό αντίκτυπο, αλλά και κοινωνικό. Έχει παίξει σημαντικό ρόλο και έχει διαμορφώσει αυτά τα παιδιά, το ότι μπορεί τα προηγούμενα χρόνια να είδαν τον πατέρα τους να μένει άνεργος, τη μητέρα τους να κλαίει γιατί δεν τα έβγαζε πέρα, την οικογένειά τους να υποφέρει. Αυτά τα παιδιά, που τότε ήταν 5, 6 και 8 ετών, σήμερα είναι 15, 16 και 18 ετών».
