Η Nina, ο Wall-E, η Αθηνά και ο Jackie βοηθούν ηλικιωμένους με άνοια ή Alzheimer να ανακτήσουν τις ξεχασμένες αναμνήσεις του, αλλά και να δουν τα επίπεδα της μοναχικότητας και της κατάθλιψής τους να μειώνονται. Πρόκειται για ειδικά εκπαιδευμένα σκυλιά βοηθείας, τα οποία «εργάζονται» στη Θεσσαλονίκη και επισκέπτονται δομές, όπως η Διαμαντίδειος Στέγη, ο Άγιος Παντελεήμων, τα ΚΗΦΗ Συκεών Νεαπόλης και Βυζαντίου, όπου, με την συμμετοχή των εκπαιδευτών τους, θεραπευτών, ψυχολόγων, φυσικοθεραπευτών, γυμναστών κλπ, κάνουν ομαδικές ή μεμονωμένες συνεδρίες σε άτομα τρίτης ηλικίας που έχουν άνοια, στοχεύοντας στην ενδυνάμωση της μνήμης και της φυσικής τους κατάστασης αλλά και στην τόνωση της αυτοπεποίθησής τους. Όλο αυτό γίνεται στο πλαίσιο του πρωτοποριακού προγράμματος «Σκύλοι Βοηθοί Συνεδριών», που ξεκίνησε στην Ελλάδα η Αστική μη Κερδοσκοπική Εταιρεία Nina Service Dogs (Νίνα Σκύλοι Βοηθοί) .
«Ως σκύλος βοηθείας ορίζεται ο εκπαιδευμένος ή εκπαιδευόμενος σκύλος για άτομα με ορατές και μη ορατές αναπηρίες και αναγνωρίζεται από το ειδικό σαμάρι εργασίας και τα απαραίτητα πιστοποιητικά του. Οι σκύλοι βοηθείας έχουν ελεύθερη πρόσβαση παντού βάσει νόμου» αναφέρει η εκπαιδεύτρια σκύλων Έλενα Παλάγκα, παρουσιάζοντας στο 11ο Πανελλήνιο Συνέδριο Νόσου Alzheimer τη «δουλειά» που κάνουν τα σκυλιά αυτά, τα οποία ανήκουν στην Αστική μη Κερδοσκοπική Εταιρεία «Νίνα Σκύλοι Βοηθοί».
Η Nina είναι ένα Τζακ Ράσελ και είναι ο πρώτος πιστοποιημένος σκύλος βοηθός συνεδριών στην Ελλάδα, ο Wall-E είναι ένα χαρισματικό Παπιγιόν και ο δεύτερος πιστοποιημένος σκύλος βοηθός συνεδριών του Οργανισμού Nina Service Dogs , ο Jakcie προέρχεται από την Ελληνική Αστυνομία όπου προσέφερε τις υπηρεσίες του ως σκύλος ανίχνευσης ναρκωτικών και σήμερα είναι ο τρίτος πιστοποιημένος σκύλος βοηθός συνεδριών και«δουλεύει» κυρίως με άτομα τρίτης ηλικίας, ενώ η Αθηνά είναι ένα Λαμπραντόρ Ριτρίβερ και είναι ακόμη εκπαιδευόμενη.
Οι σκύλοι αυτοί μπορούν να βοηθήσουν με πολλούς τρόπους άτομα τρίτης ηλικίας με άνοια, είπε η κ. Παλάγκα και συγκεκριμένα ανέφερε ότι:
- Βοηθούν στην ανάκτηση ξεχασμένων αναμνήσεων (άνθρωποι με προβλήματα μνήμης αλληλοεπιδρούν και διηγούνται ιστορίες από παλιά).
- Βοηθούν στο να μειωθούν τα επίπεδα κατάθλιψης και μοναχικότητας
- Η φυσική επαφή με το ζώο κάνει καλό, προσφέρει συναισθηματική κάλυψη, παράλληλα ηρεμεί και μειώνει τον καρδιακό ρυθμό.
- Οι σκύλοι βοηθοί μαθαίνουν να αναγνωρίζουν και να διακόπτουν ανεπιθύμητες συμπεριφορές. Να αποσπούν την προσοχή των ατόμων σε τέτοιες περιπτώσεις και να ειδοποιούν σε περίπτωση ανάγκης μέλη της οικογένειας.
- Βοηθούν στην ασφάλεια και προστασία του ατόμου (ατομική προστασία του ατόμου που επιτυγχάνεται με την ειδική ζώνη πρόσδεσης του ιδίου του ατόμου με τον σκύλο). Ο χειριστής του σκύλου έχει τη δυνατότητα, κρατώντας το λουρί, να δώσει εντολές και να καθοδηγήσει όλη την ομάδα. Ένα δεύτερο λουρί μπορεί να χρησιμοποιηθεί από το ίδιο το άτομο, ως βοήθημα για να του υπενθυμίζει ότι πρέπει να παραμείνει κοντά στο σκύλο κατά την διάρκεια της βόλτας, π.χ. όταν βρίσκονται σε πολυσύχναστους χώρους κτλ.
- Βοηθούν στην έρευνα και στον εντοπισμό του ατόμου (tracking). Ο σκύλος εκπαιδεύεται να ειδοποιεί τον χειριστή όταν το άτομο προσπαθεί να απομακρυνθεί π.χ. όταν πλησιάζει κοντά στην πόρτα (γαβγίζοντας). Αν το άτομο απομακρυνθεί και χαθεί, ο σκύλος μπορεί να το εντοπίσει σε εξωτερικό και εσωτερικό χώρο.
Όπως ανέφερε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η κ. Παλάγκα, υπάρχουν δύο κατηγορίες σκύλων βοηθείας για άτομα τρίτης ηλικίας με άνοια. Η πρώτη κατηγορία είναι σκυλιά που αφού περάσουν από ειδική εκπαίδευση που διαρκεί δύο χρόνια δίνονται σε άτομα με άνοια με την προϋπόθεση να έχει εκπαιδευτεί στον χειρισμό του σκύλου και ο φροντιστής του ανοϊκού. Προς το παρόν στην Ελλάδα , παρά το γεγονός ότι υπάρχουν αιτήματα, δεν έχουν ακόμη δοθεί σκύλοι βοηθείας να μείνουν με ανοϊκούς γιατί θα πρέπει πρώτα να αξιολογηθούν οι οικογένειες αυτές ως προς το αν θα μπορέσουν να φέρουν εις πέρας τις υποχρεώσεις τους. Ωστόσο στην Αμερική, την Σκοτία και το Ισραήλ έχουν δοθεί πιστοποιημένοι σκύλοι σε άτομα με άνοια ή Alzheimer και μένουν μαζί τους εφ όρου ζωής.
Η δεύτερη κατηγορία είναι οι επίσης εκπαιδευμένοι σκύλοι βοηθοί οι οποίοι προορίζονται για ομαδικές ή ατομικές συνεδρίες με ανοϊκούς σε διάφορες δομές για άτομα τρίτης ηλικίας. Στη Θεσσαλονίκη σκύλοι αυτής της κατηγορίας, στο πλαίσιο πιλοτικού προγράμματος «Σκύλοι Βοηθοί Συνεδριών», επισκέπτονται δομές ηλικιωμένων, όπου κάνουν ασκήσεις και παιχνίδια και αλληλεπιδρούν μεταξύ τους δίνοντας αυτοπεποίθηση τα άτομα με άνοια αλλά και συμβάλλοντας στην ενδυνάμωση της μνήμης και της φυσικής τους κατάστασης
Όπως τονίζει η κ. Παλάγκα, δεν κάνουν όλα τα σκυλιά γι αυτή τη δουλειά. Επιλέγονται για εκπαίδευση κυρίως σκύλοι λαμπραντόρ, γερμανικοί ποιμενικοί, γκόλντεν ριτρίβερ και παπιγιόν από ειδικά εκτροφικά προγράμματα. Η εκπαίδευση τους αρχίζει από την ηλικία των 6-7 εβδομάδων και διαρκεί δύο χρόνια. Αν για κάποιο λόγο το σκυλί δεν καταφέρει να ολοκληρώσει την εκπαίδευση, π.χ., για λόγους υγείας γίνεται σκυλί «demo» δηλαδή χρησιμοποιείται για επίδειξη και όχι ως σκύλος βοηθείας. Επίσης οι σκύλοι βοηθείας κάποια στιγμή βγαίνουν στη «σύνταξη» και γίνονται κατοικίδια.