Οι συμφωνίες που υπογράφηκαν μεταξύ ΗΠΑ και Τουρκίας
Η συνάντηση του Ντόναλντ Τραμπ με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στο Οβάλ Γραφείο την Πέμπτη ολοκληρώθηκε χωρίς συγκεκριμένες δεσμεύσεις για την άρση των αμερικανικών κυρώσεων κατά της Τουρκίας ή για την πώληση των προηγμένων μαχητικών F-35, παρά την αισιοδοξία που εξέφρασε ο Τραμπ για τα δύο ζητήματα.
«Μπορούμε εύκολα να κάνουμε συμφωνία για τα F-35, αλλά ο Ερντογάν θα πρέπει να κάνει κάτι για μας πρώτα», τόνισε ο Αμερικανός πρόεδρος, αφήνοντας ανοικτό το ενδεχόμενο χωρίς να διευκρινίζει τι ακριβώς απαιτούν οι ΗΠΑ από την Τουρκία για να ολοκληρωθεί η συμφωνία.
Ο Πρόεδρος των ΗΠΑ κάλεσε την Τουρκία να σταματήσει να αγοράζει πετρέλαιο από τη Ρωσία, στο πλαίσιο μιας ευρύτερης προσπάθειας να διακοπεί η χρηματοδότηση της Μόσχας από τον τομέα της ενέργειας, ενώ ο πόλεμος στην Ουκρανία συνεχίζεται.
Μιλώντας μαζί με τον Πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στον Λευκό Οίκο, ο Τραμπ ανέφερε ότι η διακοπή αυτών των εισαγωγών θα ήταν «το καλύτερο που θα μπορούσε να κάνει» ο Τούρκος ομόλογός του.
Η Τουρκία για χρόνια εμποδίστηκε από την αγορά αμερικανικών F-35. Το 2019 εξορίστηκε από το πρόγραμμα παραγωγής εξαρτημάτων για τα αεροσκάφη, αφού είχε αποκτήσει συστήματα αεράμυνας από τη Ρωσία.
Κατά τη διάρκεια μιας σύντομης συνεδρίας ερωτήσεων-απαντήσεων μαζί με τον Ερντογάν στο Οβάλ Γραφείο την Πέμπτη, ο Τραμπ δήλωσε ότι θα ήθελε η Τουρκία να σταματήσει «να αγοράζει οποιοδήποτε πετρέλαιο από τη Ρωσία όσο η Ρωσία συνεχίζει την επιδρομή της κατά της Ουκρανίας».
«Το καλύτερο που θα μπορούσε να κάνει είναι να μην αγοράζει πετρέλαιο και φυσικό αέριο από τη Ρωσία», είπε ο Τραμπ. «Αν το έκανε, αυτό θα ήταν το καλύτερο».
Ο Τραμπ πρόσθεσε ότι πιστεύει πως τον Ερντογάν σέβεται τόσο ο Ουκρανός Πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι όσο και ο Ρώσος Πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν, γεγονός που σημαίνει ότι θα μπορούσε «να έχει μεγάλη επιρροή» στον πόλεμο «αν το θελήσει».
Μαζί με την Ινδία και την Κίνα, η Τουρκία είναι ένας από τους μεγαλύτερους πελάτες της Μόσχας για εξαγωγές πετρελαίου και φυσικού αερίου, και τα στοιχεία δείχνουν ότι ο όγκος ρωσικού φυσικού αερίου που έφτασε στην Ευρώπη μέσω της Τουρκίας αυξήθηκε κατά πάνω από 26% νωρίτερα φέτος.
Τα σχόλια του Αμερικανού προέδρου έρχονται μόλις λίγες εβδομάδες αφότου είχε δηλώσει ότι είναι έτοιμος να επιβάλει αυστηρότερες κυρώσεις στη Ρωσία, εάν οι χώρες του ΝΑΤΟ πληρούσαν προϋποθέσεις που περιλάμβαναν τη διακοπή εισαγωγών ρωσικού πετρελαίου.
Νωρίτερα αυτήν την εβδομάδα, κατά τη διάρκεια εκτενούς ομιλίας στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, ο Τραμπ κατηγόρησε επίσης τους συμμάχους του ΝΑΤΟ ότι «χρηματοδοτούν τον πόλεμο εναντίον του εαυτού τους» μέσω των αγορών ενέργειας από τη Μόσχα.
Κατά την πρώτη θητεία του, οι ΗΠΑ απέβαλαν την Τουρκία από το πρόγραμμα F-35, αφού αγόρασε συστήματα πυραύλων S-400 από τη Ρωσία.
Ένας αμερικανικός αμυντικός νόμος που ψηφίστηκε το 2020 περιλάμβανε τροπολογία που εμπόδιζε την Τουρκία από την απόκτηση F-35, εκτός αν – και μόνο αν – η αμερικανική κυβέρνηση μπορούσε να πιστοποιήσει ότι έχει εγκαταλείψει τα ρωσικά συστήματα S-400.
Ορισμένοι Αμερικανοί νομοθέτες έχουν εκφράσει ανησυχίες για την πιθανή πώληση λόγω στρατιωτικών παραβιάσεων της Τουρκίας στη Συρία και παλαιότερων παραβιάσεων του ελληνικού εναέριου χώρου.
Νωρίτερα αυτήν την εβδομάδα, η διμερής Ελληνική Ομάδα Φιλίας στο Κογκρέσο των ΗΠΑ προειδοποίησε να μην επιτραπεί στην Τουρκία η αγορά F-35, επικαλούμενη τη στρατιωτική συνεργασία της με τη Ρωσία και μια «απροθυμία σεβασμού των διεθνών κανόνων και των δημοκρατικών αρχών».
Στο Οβάλ Γραφείο, ωστόσο, ο Τραμπ είπε στον Ερντογάν ότι θα «είναι επιτυχημένος» στην αγορά όσων θα ήθελε να αγοράσει.
«Χρειάζεται ορισμένα πράγματα, κι εμείς χρειαζόμαστε ορισμένα πράγματα», είπε. «Και θα φτάσουμε σε ένα συμπέρασμα. Θα το μάθετε μέχρι το τέλος της ημέρας».
Σε συνέντευξή του στο Fox News τη Δευτέρα, ο Ερντογάν δήλωσε σχετικά με την απαγόρευση των F-35: «Δεν νομίζω ότι ταιριάζει πολύ σε μια στρατηγική εταιρική σχέση».
Ο Τραμπ ανέφερε επίσης ότι οι κυρώσεις κατά της Τουρκίας – που εφαρμόστηκαν το 2020 μετά την αγορά των S-400 – θα μπορούσαν να αρθούν «πολύ σύντομα».
«Αν έχουμε μια καλή συνάντηση, σχεδόν αμέσως», πρόσθεσε.
Η συνάντηση μεταξύ Τραμπ και Ερντογάν είναι η δεύτερη αυτήν την εβδομάδα, μετά από μια σύντομη συζήτηση που είχαν για τη Γάζα στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, μαζί με ηγέτες από διάφορες αραβικές και μουσουλμανικές χώρες.
Στη συνέντευξή του στο Fox, ο Ερντογάν κατηγόρησε επίσης τον σύμμαχο των ΗΠΑ, το Ισραήλ, ότι διαπράττει «ολική γενοκτονία» στη Γάζα και απέδωσε ευθύνες στον Ισραηλινό πρωθυπουργό Μπενιαμίν Νετανιάχου – θέση που διαφέρει ριζικά από τις δημόσιες δηλώσεις του Τραμπ.
Στο Οβάλ Γραφείο την Πέμπτη, ωστόσο, οι πρόεδροι των ΗΠΑ και της Τουρκίας απέφυγαν δημόσια διαφωνία για το θέμα. Το Ισραήλ αρνείται ότι διαπράττει γενοκτονία στη Γάζα.
Οι συμφωνίες που υπογράφηκαν
Οι συμφωνίες που υπέγραψαν ΗΠΑ και Τουρκία, όπως έχουν γίνει μέχρι στιγμής γνωστές από τουρκικές πηγές:
- Η Τουρκία υπέγραψε με τις ΗΠΑ 20ετή συμφωνία ύψους 43 δισεκατομμυρίων δολαρίων για την ετήσια εισαγωγή 4 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων υγροποιημένου φυσικού αερίου από τις ΗΠΑ έως το 2045.
- Η Τουρκία υπέγραψε συμφωνία με την Boeing αξίας δισεκατομμυρίων δολαρίων για την αγορά περισσότερων από 200 επιβατικών αεροσκαφών.
- Υπογράφηκε Μνημόνιο Στρατηγικής Συνεργασίας στον τομέα της Πολιτικής Πυρηνικής Ενέργειας.
Το πρωί της Παρασκευής 26/9, η τουρκική αεροπορική εταιρεία Turkish Airlines ανακοίνωσε ότι αποφάσισε να αγοράσει 75 αεροσκάφη από την Boeing, τα 50 από αυτά σε παραγγελία και τα 25 σε καθεστώς εναλλακτικής επιλογής (option) για τους τύπους B787-9 και B-787-10.
Σε μία ανακοίνωση προς το Χρηματιστήριο της Κωνσταντινούπολης, η τουρκική αεροπορική εταιρεία ανέφερε ότι έχει ολοκληρώσει τις διαπραγματεύσεις με την Boeing για τη συνολική αγορά 150 αεροσκαφών. Από αυτά, τα 100 σε παραγγελία και τα υπόλοιπα 50 σε καθεστώς εναλλακτικής επιλογής για τους τύπους 737-8/10 MAX.
Σύμφωνα με την Turkish Airlines, οι παραγγελίες για τα αεροσκάφη 737-8/10 MAX θα γίνουν ανάλογα με την επιτυχή κατάληξη των συζητήσεων που διεξάγονται με την εταιρεία παραγωγής κινητήρων CFM International.
