Οι Αργεντινοί διατηρούν σε υπεράκτιους τραπεζικούς λογαριασμούς τουλάχιστον 300 δισ. δολάρια
Η Αργεντινή είναι το κλασικό παράδειγμα χώρας που εκδίδει χρέη σε ξένο νόμισμα και καταλήγει αντιμέτωπη με μια νομισματική κρίση.
Άλλες χώρες με αναπτυγμένα εγχώρια τραπεζικά συστήματα μπορούν να εκδώσουν μεγάλο μέρος του χρέους τους σε εθνικό νόμισμα. Ωστόσο, το τραπεζικό σύστημα της Αργεντινής είναι ασθενές, κυρίως επειδή οι πολίτες δεν εξοικονομούν τα χρήματα τους στο ευάλωτο νόμισμα της χώρας πέσο.
Η μακρά ιστορία της οικονομικής αστάθειας της Αργεντινής, με περιοδικές κρίσεις που καταλήγουν σε χρεοκοπία υποτίμηση και υπερπληθωρισμό, εξηγεί γιατί οι Αργεντινοί διατηρούν σε υπεράκτιους τραπεζικούς λογαριασμούς τουλάχιστον 300 δισεκατομμύρια δολάρια, τα οποία διαδοχικές κυβερνήσεις απέτυχαν να επιστρέψουν στη χώρα.
Η χώρα έχει βυθιστεί σε ύφεση εξαιτίας μιας κρίσης του νομίσματος της από το 2018, όταν το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) της χορήγησε δάνεια βοήθειας 56 δισεκατομμυρίων δολαρίων.
Τα συναλλαγματικά αποθέματα της έχουν μειωθεί στα 10 δισεκατομμύρια δολάρια, από 60 δισεκατομμύρια πέρυσι, καθόσον η κεντρική τράπεζα κάνει χρήση τους για να υποστηρίξει την επίσημη συναλλαγματική ισοτιμία με το δολάριο αγοράζοντας πέσος.
Οι εκροές δολαρίων από τη χώρα συνεχίζονται παρά τις καθυστερήσεις στη πληρωμή χρεών και τα αυστηρά μέτρα εν μέσω εθνικής καραντίνας με διάρκεια έως τις 7 Ιουνίου. Η κατάσταση δυσχεραίνει τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις που απασχολούν περίπου το 80% του εργαζομένων.
Παρόλα τα προβλήματα η χώρα είχε πολύ καλή υγειονομική εικόνα με λίγους θανάτους από Covid-19 σε αντίθεση με τη γειτονική Βραζιλία.
Η κεντροαριστερή κυβέρνηση ,για να αυξήσει τη κυκλοφορία δολαρίων ,εξετάζει ένα φόρο πλούτου και περαιτέρω περιορισμούς στην πρόσβαση σε ξένο νόμισμα. Έχουν τεθεί περιορισμοί στις αγορές μέχρι 200 δολάρια το μήνα με τιμή 30% ακριβότερα από την επίσημη ισοτιμία.
Η Αργεντινή διαπραγματεύεται με τους πιστωτές της για περισσότερους από δύο μήνες την αναδιάρθρωση του εξωτερικού της χρέους αξίας 65 δισεκατομμύρια δολαρίων, με το 1/3 να είναι φέτος προς πληρωμή. Ακόμα και το ΔΝΤ το Φεβρουάριο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το χρέος της δεν είναι βιώσιμο.
Ομόλογα Αργεντινής ,αξίας στα 50 δισεκατομμύρια δολάρια , υπόκεινται στη νομοθεσία της Νέας Υόρκης και θα επιβαρυνόταν με επιπρόσθετο επιτόκιο 9% σε περίπτωση καταγγελίας παραβίασης της σύμβασης χρέους στο αστικό δικαστήριο της Νέας Υόρκης.
Η χώρα δεν μπορεί να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της εν μέσω της υψηλής ανεργίας, της απότομης πτώσης της αξίας του νομίσματός της και της τριετούς συρρίκνωσης που επιδεινώθηκε από την πανδημία του Covid-19.
Το χρέος της ομοσπονδιακής κυβέρνησης θα εκτοξευτεί σε 146% έως το 2040 από το τωρινό 88% του ΑΕΠ, χωρίς αναδιάρθρωση του. Από το συνολικό απόθεμα χρέους αξίας 323 δισεκατομμυρίων δολαρίων, το 42% έχει εκδοθεί σε δολάρια ΗΠΑ.
Το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ) συρρικνώθηκε κατά 15% τον Απρίλιο από ένα χρόνο νωρίτερα ενώ φέτος αναμένεται μείωση του κατά 6,5%. Παρόλο που η κεντρική τράπεζα τυπώνει χρήματα, η κυβέρνηση αδυνατεί να εκδώσει χρέος και να φορολογήσει τα καταρρέοντα έσοδα.
Ο πληθωρισμός βαίνει ελαφρώς μειωμένος στο 44 % από άνω του 50 % πέρυσι εξαιτίας της χαμηλής κατανάλωση στη διάρκεια της καραντίνας. Θα μπορούσε ωστόσο να μετατραπεί σε υπερπληθωρισμό όπως το 1990 χωρίς μια συμφωνία αναδιάρθρωσης χρέους.
Το 2001, η Αργεντινή αθέτησε πληρωμές χρέους ύψους 80 δις δολαρίων. Οι υπόλοιπες αναδιαρθρώσεις δημόσιου χρέους της ολοκληρώθηκαν το 2005 και το 2010, με τη συναίνεση 92% των πιστωτών. Η χρεοκοπία του 2001 οδήγησε σε περισσότερο από μια δεκαετία νομικής διαμάχης στα δικαστήρια της Νέας Υόρκης, αναγκάζοντας την Αργεντινή σε τεχνική χρεοκοπία το 2014.
Η χώρα ήταν αποκλεισμένη από τις διεθνείς κεφαλαιαγορές έως το 2016.Η πολυετής διαμάχη της Αργεντινής με μια ομάδα αμοιβαίων κεφαλαίων αντιστάθμισης κινδύνου (hedge funds) είναι μια υπενθύμιση του τι μπορεί να συμβεί όταν μια χώρα αθετεί τις πληρωμές σε επενδυτές γύπες. Οι δυσαρεστημένοι κάτοχοι χρέους Elliott Management, Aurelius Capital Management, EM Ltd., Montreux Partners, Bracebridge Capital και Davidson Kempner κατέσχεσαν μέχρι και πλοίο του Πολεμικού Ναυτικού της Αργεντινής.
Πριν από τη χρεοκοπία της χώρας το 2001 είχαν αγοράσει κρατικά ομόλογα τα οποία κράτησαν μέχρι την πλήρη αποπληρωμή τους δίχως να δεχτούν κούρεμα τους. Μήπως θυμίζει το ρόλο των hedge funds στην ελληνική στάση πληρωμών του 2012;
Η σημερινή κυβέρνηση της Αργεντινής βρίσκεται σήμερα στην ιδία κατάσταση με το 2001 όταν δε μπορούσε να πραγματοποιήσει πληρωμές εξαντλώντας το 20% των κρατικών εσόδων.
Οι πληρωμές αυτές αντιπροσώπευαν μόλις από 7% των εσόδων όταν ανέλαβε καθήκοντα ο προηγούμενος πρόεδρος Macri το 2015.Ο Macri ανέλαβε εν μέσω ενός κύματος αισιοδοξίας μεταξύ των επενδυτών ότι η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία της Νότιας Αμερικής είχε τελικά έναν ηγέτη που κατανοούσε την ιδιωτική οικονομία, όπως το να διαβάζει ισολογισμούς επιχειρήσεων.
Διευθέτησε αγωγές πιστωτών που εκκρεμούσαν περισσότερο από μια δεκαετία και επέστρεψε στις παγκόσμιες κεφαλαιαγορές, πουλώντας ακόμη και ομόλογα εκατονταετίας. Τώρα το ομόλογο διάρκειας 100 ετών που λήγει το 2117 διαπραγματεύεται στο 1/3 της ονομαστικής του αξίας.
Το 2016 η Αργεντινή πούλησε με επιτυχία 16,5 δισεκατομμύρια δολάρια σε ομόλογα σε διεθνείς επενδυτές, ποσό ρεκόρ για οποιαδήποτε αναπτυσσόμενη χώρα .Η Elliott Management , που σήμερα διαχειρίζεται 26 δις δολάρια, έλαβε τότε το 400 τοις εκατό της αρχικής της επένδυσης.
Ο Macri δε κατάφερε όμως να αλλάξει το εμπροσθοβαρές προφίλ του χρέους και να τιθασεύσει την νομισματική και οικονομική κρίση, παρότι η συμφωνία επέτρεψε στην Αργεντινή να ενταχθεί ξανά στις παγκόσμιες χρηματοπιστωτικές αγορές από τις οποίες ήταν αποκλεισμένη από το 2001.
Οι Αργεντινοί θυμούνται ακόμη την αύξηση της ανεργίας το 2001 στο 22% και την απαξίωση των αποταμιεύσεων τους σε μια νύχτα όταν μετατράπηκαν οι καταθέσεις τους από δολάρια σε πέσος.
Τέτοιοι φόβοι εξηγούν το σημερινό χάσμα μεταξύ της επίσημης και της παράλληλης συναλλαγματικής ισοτιμίας. Η επίσημη ισοτιμία είναι τώρα περίπου 68 πέσος το δολάριο από 20 τον Ιανουάριο. Στη μαύρη αγορά, τα δολάριο ανταλλάσσεται με 140 πέσος, το διπλάσιο από όταν ο νέος πρόεδρος Alberto Fernández ανέλαβε τα καθήκοντά του το Δεκέμβριο του 2019.
Η ανεπίσημη ισοτιμία πέσος ανά δολάριο ΗΠΑ έχει αυξηθεί σημαντικά επειδή η κεντρική τράπεζα άρχισε να χρηματοδοτεί δημοσιονομικές δαπάνες, προκαλώντας ανησυχίες για υψηλότερο πληθωρισμό. Η λεγόμενη νομισματική βάση της Αργεντινής έχει αυξηθεί έως και 24% από την έναρξη της καραντίνας στις 20 Μαρτίου, προκαλώντας ανησυχίες εν μέσω βυθισμένης οικονομικής δραστηριότητας και άρα ούτως η άλλως χαμηλής ζήτησης για πέσος.
Η κεντρική τράπεζα εφάρμοσε νέους ελέγχους την Πέμπτη το βράδυ, περιορίζοντας την πρόσβαση των εταιρειών στην αγορά συναλλάγματος για την πληρωμή υποχρεώσεων στο εξωτερικό σε δολάρια ή σε άλλα νομίσματα.
Οι εταιρείες που ρευστοποιούν κρατικά ομόλογα σε πέσος για ξένο συνάλλαγμα πρέπει να περιμένουν 90 ημέρες πριν και 90 ημέρες μετά από οποιαδήποτε τέτοια συναλλαγή.
Οι δε Αργεντινοί εισαγωγείς παραπονιούνται γιατί συχνά χρειάζεται να πληρώνουν σε δολάρια για τις αποστολές. Οι περισσότερες τιμές εισαγωγής συνδέονται με την ανεπίσημη συναλλαγματική ισοτιμία, ενώ οι εταιρείες οφείλουν να χρησιμοποιούν την επίσημη ισοτιμία για τη μετατροπή των εσόδων που έχουν αποκτηθεί στο εξωτερικό σε πέσος.
Η κεντρική τράπεζα της Αργεντινής σκοπεύει να μειώσει τους νομισματικούς περιορισμούς στις 30 Ιουνίου, εάν η κυβέρνηση καταλήξει σε διεξοδική συμφωνία με πιστωτές.
Καθώς το Δολάριο ΗΠΑ ενισχυόταν σε σχέση με το τοπικό νόμισμα, ο δείκτης χρηματιστηρίου MERVAL ανέκαμπτε σε σχήμα V από τις 18 Μαρτίου έως την διόρθωση του στο τέλος του Μάη.
Ο λόγος της διόρθωσης ήταν η παράλειψη της πληρωμής τόκων 503 εκατομμυρίων δολαρίων σε ομόλογα δικαίου Νέας Υόρκης. Ήταν το 9ο χρεοστάσιο από την ανεξαρτησία της Αργεντινής το 1816.
Μια νέα προθεσμία για την επίτευξη συμφωνίας αναδιάρθρωσης έχει παραταθεί μέχρι σήμερα 2 Ιουνίου, αλλά οι διαπραγματεύσεις αναμένεται να συνεχιστούν για τουλάχιστον 10 ακόμη ημέρες. Η επίτευξη συμφωνίας με τους πιστωτές θα δικαιολογούσε την πιστοληπτική αναβάθμιση της κρατικής αξιολόγησης της χώρας . Η μείωση στη διαφορά αποδόσεων των ομολόγων από τα τέλη Μαρτίου προμηνύει την επιτυχή αναμόρφωση του προφίλ χρέους της χώρας.
Οι διαφορές (spreads )μεταξύ των αποδόσεων στα κρατικά ομόλογα της Αργεντινής από τα αντίστοιχα αμερικανικά- βασικός δείκτης κινδύνου - είχαν σημειώσει ιστορικό υψηλό τιμολογώντας το ενδεχόμενο χρεοκοπίας του κράτους έναντι των ξένων πιστωτών του.
Οι άνοδος στα spreads ξεκίνησε όταν πέρυσι έγινε σαφές ότι Περονικό κόμμα θα επέστρεφε στην εξουσία και διαχύθηκε φόβος στην αγορά για την ικανότητα της χώρας να εξοφλήσει το χρέος της.
Ωστόσο τις τελευταίες μέρες ο φόβος έδωσε τη θέση στην αισιοδοξία ότι μπορεί να επιτευχθεί συμφωνία και έτσι το χάσμα στα επιτόκια μεταξύ των δύο πλευρών περιορίστηκε αφού τόσο η κυβέρνηση της Αργεντινής όσο και οι κάτοχοι ομολόγων προσέφεραν παραχωρήσεις.
Πολύ πριν ο Alberto Fernadez κερδίσει τις εκλογές τον Οκτώβριο, η αγοραία αξία των ομολόγων δολαρίου της Αργεντινής με λήξη το 2021 μειώθηκε από 90 στα 40 σεντς στο δολάριο. Τον Δεκέμβριο η προειδοποίηση του υπουργού οικονομίας Guzman για μια απογοητευτική αναδιάρθρωση του χρέους με μικρότερο κούρεμα οδήγησε την τιμή τους σε άνοδο μέχρι 55 σεντς στο δολάριο πριν βυθιστεί ξανά κάτω από το 30 κατά τη διάρκεια της παγκόσμιου ξεπουλήματος χρεογράφων υψηλού ρίσκου το Φεβρουάριο ,όταν κατέρρευσαν όλες οι αναδυόμενες αγορές.
Αφού η Ομοσπονδιακή Τράπεζα της Αμερικής (Fed) διοχέτευσε με άπλετη ρευστότητα μηδενικού κόστους τις αγορές ομολόγων χρέους των ΗΠΑ , οι επενδυτές επέστρεψαν στις αναδυόμενες αγορές και έτσι τα ομόλογα της Αργεντινής με λήξη το 2021 πραγματοποίησαν ράλι στα 40 σεντς.
Καθόλου τυχαίο ότι 40% ήταν και το προτεινόμενο ποσοστό ανάκτησης της αξίας του χρέους της αρχικής πρότασης αναδιάρθρωσης του υπουργού Οικονομικών προς τους ομολογιούχους.
Οι ομολογιούχοι δεν αποδέχτηκαν την αρχική πρόταση για μείωση μέσων κουπονιών τους από 7% σε 2,3% και αναστολή όλων των πληρωμών μέχρι τη λήξη της τετραετής θητείας του κ. Fernández .
Η Αργεντινή τους πρότεινε κατόπιν μορατόριουμ για μόλις 2 χρόνια αντί 3, αύξησε τη μέση πληρωμή κουπονιού στα νέα ομόλογα και μείωσε το προτεινόμενο κούρεμα του αρχικού κεφαλαίου με πληρωμή του μετά το 2025. Τα νέα ομόλογα θα είχαν κουπόνια αυξανόμενα ετησίως έως την ημερομηνία λήξης τους. Η πρόταση ενίσχυσε τις τιμές των ομολόγων της χώρας, ειδικά εκείνων που ωρίμαζαν νωρίς. Η πρόταση αυτή ισοδυναμούμε με 55% κούρεμα παρούσας αξίας.
Δύο από τους μεγαλύτερους ομίλους πιστωτών της χώρας προσέφεραν την εναλλακτική ανακούφιση ταμειακών ροών ύψους 36 δισεκατομμυρίων δολαρίων για τα επόμενα εννέα χρόνια.
Στους ομολογιούχους περιλαμβάνονται ο διαχειριστής περιουσιακών στοιχείων ύψους 6,5 τρισεκατομμυρίων δολαρίων BlackRock, όπως και οι Ashmore, Fidelity, HBK Capital Management, VR Capital Group Ltd, T Rowe Price και Monarch Alternative Capital LP.
Στην προσφορά τους τα κουπόνια μειώνονται κατά μέσο όρο 32% σε 4,25%, οι αναβαλλόμενες πληρωμές προβλέπεται να συνδεθούν με την οικονομική ανάπτυξη ενώ έως το 2021 δε θα πληρωθούν τόκοι σε χρήμα αλλά σε είδος με ενδεικτικό επιτόκιο 1,75%.Προτείνουν κλιμακωτή αύξηση επιτοκίων μέχρι το 6% σε ορισμένα ομόλογα. Η πρόταση τους ισοδυναμεί με ένα κούρεμα της τάξης του 35% σε όρους παρούσας αξίας.
Η κυβέρνηση χαρακτήρισε την πρόταση των ομολογιούχων ανεπαρκή, καθώς με μόνο ελαφρώς χαμηλότερα μεγέθη κουπονιών δε θα υπάρξει πραγματική βελτίωση της μακροπρόθεσμης φερεγγυότητας της χώρας. Συζητά όμως τη προσθήκη όρων προστασίας των πιστωτών στα νέα χρεόγραφα και ελπίζει να αποκτήσει την έγκριση των πιστωτών σε ποσοστό μεταξύ 66 και 85% για να αλλάξει τους όρους στα χρέη της και να καταφέρει ένα κούρεμα στο ήμισυ της αξίας του χρέους.
Η Αργεντινή χρειάζεται μια ελάφρυνση χρέους 40 δισεκατομμυρίων δολαρίων για να επανέλθει στο δρόμο της βιώσιμης ανάπτυξης. Μια λύση στην Αργεντινή θα είχε επιπτώσεις σε μια ολόκληρη κατηγορία περιουσιακών στοιχείων, στο παγκόσμιο πλαίσιο όπου υπάρχουν πολλαπλά κυρίαρχα έθνη που θα αντιμετωπίσουν καταστάσεις μη βιωσιμότητας του χρέους τους.
Οι πιστωτές δεν μπορούν να φανούν σκληροί τώρα που η χώρα του ταγκό υποφέρει από τις οικονομικές συνέπειες για κάτι που δεν προκάλεσε. Δεν μπορούν να απαιτήσουν μια ανεπαίσθητη αναδιάρθρωση χρέους που θα οδηγήσει σε πτώση της κυβέρνησης και σε μια νέα αναδιάρθρωση.
Ειδικά η Blackrock , που στις ΗΠΑ επιλέχτηκε από τη Fed να συμβάλει ως ειδικό επενδυτικό σχήμα για τη στήριξη των εταιρικών χρεωστικών χρεογράφων ενώ διεθνώς ευαγγελίζεται τη διαχείριση κεφαλαίων με κριτήρια περιβαλλοντικά κοινωνικά και βιώσιμης ανάπτυξης , θα πρέπει να προσφέρει μια συμφωνία που να βοηθά τόσο στην αποκατάσταση της εικόνας της Αργεντινής όσο και της διεθνούς χρηματοοικονομικής κοινότητας .
Από τη στάση της ,μεταξύ άλλων, διακυβεύεται η οικονομική μοίρα 45 εκατομμυρίων Αργεντινών.
Μιχάλης Ρετσίνας
