H πόλη της Αθήνας, μέσα στο χάος και την βουή της, διαθέτει διάσπαρτα κλασικά κτίρια, άξια λόγου, όχι μόνο για τον αρχιτεκτονικό τους ρυθμό ή την τοποθεσία τους, αλλά πολύ περισσότερο για τους ανθρώπους που έζησαν μέσα σε αυτά.
Όλα τα παραπάνω καθιστούν τα κτίρια αυτά σε αστικούς "θρύλους" της Αθήνας!
Ας δούμε κάποια από αυτά:
Ο Πύργος της Δούκισσας της Πλακεντίας
Το πραγματικό όνομα της Δούκισσας ήταν Σοφί ντε Μαρμπουά Λεμπρέν, αλλά στην Ελλάδα έγινε γνωστή ως Δούκισσα της Πλακεντίας, μετά τον γάμο της με τον δούκα της ομώνυμης ιταλικής πόλης.
Η φιλελληνική της δράση την έφερε στην Αθήνα μετά την απελευθέρωση, όπου αποφάσισε να ζήσει με την κόρη της, χτίζοντας πολλά και επιβλητικά σπίτια, με κορυφαίο το Καστέλλο της Ροδοδάφνης, τον Πύργο Δουκίσσης στην Πεντέλη, που λέγεται πως κρύβει φοβερά μυστικά.
Όλα ξεκίνησαν όταν η Δούκισσα έχασε την κόρη της, την οποία λάτρευε τόσο, ώστε να την κρατήσει ταριχευμένη στο τότε σπίτι της στην οδό Πειραιώς. Όταν όμως μια πυρκαγιά αποτέφρωσε το σώμα της κόρης της, εκείνη έγινε δύστροπη και αντικοινωνική, αγόρασε κτήματα στην περιοχή του Πεντελικού, υποσχόμενη έργα κοινής ωφέλειας στους μοναχούς και κλείστηκε στον Πύργο της, καλύπτοντάς τον με ένα πέπλο μυστηρίου.
Έκτοτε, οι αστικοί μύθοι δεν σταμάτησαν να την περιβάλλουν: Λέγεται πως πραγματοποιούσε μυστηριώδη συμπόσια με παράξενους καλεσμένους, πως διατηρούσε σχέσεις με λήσταρχους της εποχής και πως είχε ασπαστεί τον σατανισμό μετά τον απογοητευτικό χαμό της κόρης της.
Στις μέρες μας, ο Πύργος φιλοξενεί το Πολιτιστικό κέντρο Κοινότητας Πεντέλης. Το όνομα της Δούκισσας της Πλακεντίας έγινε μέχρι και σταθμός του μετρό κοντά στο Χαλάνδρι (ο επόμενος της γραμμής 3).
Οι κάτοικοι του Χαλανδρίου της είχαν ιδιαίτερη αδυναμία, καθώς βοήθησε να χτιστεί το γεφύρι στο ρέμα της περιοχής.
Η Μπλε Πολυκατοικία των Εξαρχείων
Η ιστορία της πολυκατοικίας οφείλεται όχι μόνο στην αρχιτεκτονική της "προίκα", αλλά και στους επώνυμους ενοίκους της.
Χτίστηκε από τον αρχιτέκτονα Κυριάκο Παναγιωτάκο στις αρχές της δεκαετίας του ’30 στην πάνω πλευρά της σημερινής πλατείας Εξαρχείων, στους πρόποδες του λόφου του Στρέφη, ενώ ο ζωγράφος Σπύρος Παπαλουκάς ανέλαβε το "μπλε" αποτέλεσμα, που δυστυχώς έχει στις μέρες μας αλλοιωθεί. Όταν χτίστηκε, υπήρξε μία από τις πρώτες πολυκατοικίες της χώρας και σαφώς η πιο ενδιαφέρουσα από αρχιτεκτονική άποψη – ο μοντερνισμός της έκανε τον γνωστό αρχιτέκτονα Λε Κορμπυζιέ να παραδεχτεί πως "είναι πολύ όμορφη".
Όσο για τις ιστορίες που κρύβει το κέλυφος, αυτές ξεκινούν με την φιλοξενία της αντικατασκοπικής οργάνωσης "Μίδας" κατά την δικτατορία του Μεταξά και τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Εδώ επίσης στεγάστηκε το επιτελείο του αξιωματικού Γιάννη Τσιγάντε, ενώ κατά τα Δεκεμβριανά, ο ΕΛΑΣ επιχείρησε τρεις φορές να ανατινάξει την πολυκατοικία, χωρίς όμως επιτυχία.
Συνεπώς, η "μπλε" πολυκατοικία συνέχισε να φιλοξενεί σπουδαίες προσωπικότητες, όπως για παράδειγμα τους Σοφία Βέμπο, Δημήτρη Χορν, Αλέξη Μινωτή, Κατίνα Παξινού, Φρέντυ Γερμανό, Λιλή Ζωγράφου, Λεωνίδα Κύρκο, Δημήτρη Μυράτ και άλλους.
Αναφιώτικα
Μερικές δεκάδες κτίρια σε μια γειτονιά στο κέντρο της Αθήνας θυμίζουν νησιώτικο περιβάλλον.
Η ξεχωριστή συνοικία, στη σκιά της Ακρόπολης, χτίστηκε από τους αναφιώτες μάστορες που έφερε ο Βασιλιάς Όθωνας ως έμπειρα οικιστικά χέρια.
Ο αστικός θρύλος λέει ότι οι Κυκλαδίτες, για να έχουν κάπου να μείνουν, έχτιζαν τα απλής αρχιτεκτονικής τους κυβιστικά σπιτάκια, λαθραία, αλλά με την ανοχή των αρχών. Στις ημέρες μας, επιβιώνουν ως κατοικίες περίπου 45 από αυτά. Εν έτει 2013, στη συνοικία δεν υπάρχουν ακόμη σηματοδοτημένοι δρόμοι και τα σπίτια αναφέρονται ως "Αναφιώτικα 1, 2, 3" και ούτω καθεξής.
Όπως αναφέρεται στην ιστοσελίδα του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών, "τα μικρά σπιτάκια της περιοχής αποτελούν, κατά τον Κ. Μπίρη, αρχιτεκτονικό δείγμα “απλού δομικού αισθήματος και ευφυούς εξοικονομήσεως αναγκών”. Με τις επίπεδες στέγες τους, ενωμένα το ένα με το άλλο “ως κοπάδιον λευκών αμνάδων” (Α. Μωραϊτίδης), σε συνδυασμό με τη ρυμοτομία των στενών ανηφορικών δρομίσκων και τα λαξευμένα σκαλιά (βοηθούντος και του εδάφους), συνθέτουν μιαν απροσδόκητη "νησιώτικη" εικόνα στο άκρο της νεοκλασικής Πλάκας. Η οίκηση παρέμεινε σχεδόν αμιγής μέχρι το 1922, ενώ στη συνέχεια προστέθηκαν Μικρασιάτες πρόσφυγες και έκτοτε η σύνθεση του πληθυσμού άλλαξε σημαντικά. Περί το 1950, ένα τμήμα της συνοικίας κατεδαφίστηκε στο πλαίσιο αρχαιολογικών ανασκαφών, ενώ στα 1970 πραγματοποιήθηκαν εκτεταμένες απαλλοτριώσεις από το Υπουργείο Πολιτισμού".
Πύργος Απόλλων
Ο Πύργος Απόλλων βρίσκεται στην οδό Λουίζης Ριανκούρ, ξεχωρίζοντας από μακριά ανάμεσα στις χαμηλότερες ταράτσες της πιάτσας της Πανόρμου στους Αμπελόκηπους, και αποτελεί το τρίτο ψηλότερο κτίριο της πόλης με ύψος 80 μέτρων. Πρόκειται μάλιστα για το ψηλότερο αθηναϊκό κτίριο κατοικιών, αφού τα μόνα ψηλότερα είναι ο Πύργος Αθηνών και ο Πύργος Πειραιά που στεγάζουν (ή στέγαζαν) γραφεία. Αυτό που κλέβει όμως την παράσταση στο κυβιστικό κτίριο με το αρχαιοελληνικό όνομα είναι η ιστορία προλήψεων που "συγκατοικεί" με τους ενοίκους.
Αν μπει κανείς στο ασανσέρ του "Απόλλωνα", θα διαπιστώσει πως κάτι λείπει. Κι αυτό δεν είναι άλλο από το κουμπί του 13ου ορόφου. Λέγεται πως όταν χτίστηκε, ήταν διαδεδομένες ευρέως οι προλήψεις για τον αριθμό 13, και πως κανένας ιδιώτης δεν ήθελε να αποκτήσει σπίτι στον «γρουσούζικο» όροφο. Γι’ αυτό, ακόμη και σήμερα, που ο όροφος κατοικείται κανονικά, το ασανσέρ δεν σταματά σε αυτόν, κάτι που λίγοι γνωρίζουν.
Μέγαρο Τσίλλερ
Ο σπουδαίος Γερμανός αρχιτέκτονας Ερνέστος Τσίλλερ φρόντισε να αναγείρει ένα διώροφο νεοκλασικό για τον εαυτό του, ανάμεσα στα τόσα κτίρια που σχεδίασε για την πόλη της Αθήνας.
Η ανέγερσή του έγινε κατά την περίοδο 1882-85. Για την κατοικία του, διάλεξε την οδό Μαυρομιχάλη, σε μια τοποθεσία που λίγοι πλέον την παρατηρούν.
Πρόκειται για τον αριθμό 6 της οδού, που ξεχωρίζει εξαιτίας των δύο πήλινων Ερμών στα ανοίγματα του πάνω ορόφου. Το κτίριο κάηκε το 1977, όταν χρησιμοποιούταν από την Λυρική Σκηνή ως βεστιάριο, ενώ τα σημερινά σχέδια προβλέπουν την χρήση του ως παράρτημα του Βυζαντινού και Χριστιανικού Μουσείου. Λιγότερο γνωστό στο ευρύ κοινό είναι το πόσο εντυπωσιακά διακοσμημένο είναι το κτίριο εσωτερικά, με οροφογραφίες, τζάκια, Καρυάτιδες, ξυλόγλυπτη σκάλα, τοιχογραφίες, ακόμη κι ένα παρεκκλήσι με θόλο που προσέθεσε ο επόμενος ιδιοκτήτης της οικίας, ο Διονύσιος Λοβέρδος.
Στον ίδιο χώρο στεγαζόταν και το αρχιτεκτονικό του γραφείο.
