Ο Ιούλιος είναι ο έβδομος μήνας του Γρηγοριανού Ημερολογίου, με διάρκεια 31 ημερών. Πήρε το όνομά του από τον Ιούλιο Καίσαρα, δημιουργό του Ιουλιανού Ημερολογίου.
Αρχικά, ο Ιούλιος, ήταν ο πέμπτος μήνας του Ρωμαϊκού Ημερολογίου, εξού και η ονομασία του Quintilis (Πέμπτος). Με την προσθήκη των μηνών Ιανουαρίου και Φεβρουαρίου από τον Νουμά Πομπίλιο, έγινε ο έβδομος μήνας του Ρωμαϊκού Ημερολογίου. Ιούλιος ονομάσθηκε με πρόταση του Μάρκου Αντωνίου, που αποδέχθηκε η Ρωμαϊκή Σύγκλητος μετά τη δολοφονία του Ιουλίου Καίσαρα.
Στην Αρχαία Ρώμη γιορτάζονταν: Οι Nonae Caprotinae ή Caprotinia, προς τιμή της Ήρας, με γιορτές που συμμετείχαν μόνο γυναίκες (οι Ρωμαίες πατρίκιες με τις σκλάβες τους). Στην Αρχαία Αθήνα ο Ιούλιος αντιστοιχούσε με τo δεύτερο δεκαπενθήμερο του μήνα Σκιροφοριώνα και το πρώτο δεκαπενθήμερο του μήνα Εκατομβαιώνα. Ο Σκιροφοριών ήταν ο τελευταίος μήνας του έτους και ο Εκατομβαιών ο πρώτος όπως αναφέρει το dogma.gr.
Στο διάστημα αυτό στην Αθήνα γιορτάζονταν τα:
- Διισωτήρια στον Πειραιά, προς τιμή του Διός Σωτήρος και της Αθηνάς Σώτειρας, με ταυροθυσίες και λεμβοδρομίες.
- Διισωτήρια στην Αθήνα, την τελευταία μέρα του έτους (χονδρικά 14 Ιουλίου), με προσφορά θυσίας στον Δία και παρουσίαση των νέων αρχόντων που είχαν προκύψει κατόπιν κληρώσεως από τους Αθηναίους πολίτες και θα αναλάμβαναν την εξουσία από την επομένη.
- Εκατόμβαια, προς τιμή του Απόλλωνα, όπου θυσιάζονταν «εκατόμβες» ζώων.
- Ηράκλεια, προς τιμή του Ηρακλή, με αγώνες στην πεδιάδα του Μαραθώνα.
- Κρόνια, προς τιμή του Κρόνου.
- Στην αγροτική Ελλάδα ο Ιούλιος ονομάζεται: Αλωνάρης, Αλωνιστής, Αλωνητής, Αλωνητής, Αλωνιάτης και Αλωνεύτης, διότι την εποχή αυτή γίνεται το αλώνισμα των δημητριακών.
- Στα ορεινά της πατρίδας μας συναντάται και με την ονομασία Θεριστής, καθώς λόγω των ψυχρού κλίματος ο θερισμός γίνεται τον Ιούλιο.
- Στη Ρόδο τον ονομάζουν και Φουσκομηνά ή Χασκομηνά, επειδή αρχίζουν φουσκώνουν ή να χάσκουν τα σύκα, δηλαδή να ωριμάζουν και να ανοίγουν.
- Στη Νάξο και τη Χίο ο Ιούλιος αναφέρεται και ως Γυαλιστής, επειδή ωριμάζουν τα σταφύλια και γυαλίζει η ρώγα τους. Δευτερόλης ή Δευτερογιούλης, επειδή είναι ο δεύτερος μήνας του καλοκαιριού. Αηλιάς ή Αηλιάτης, λόγω της γιορτής του Προφήτη Ηλία στις 20 Ιουλίου.
Μεγάλες θρησκευτικές γιορτές του μήνα:
- Αγίων Αναργύρων, Κοσμά και Δαμιανού, ιατρών που εξασκούσαν αφιλοκερδώς το επάγγελμά τους (1 Ιουλίου)
- Αγίας Κυριακής (7 Ιουλίου), προστάτιδας ανθρώπων και ζώων από ασθένειες.
- Αγίας Μαρίνας (17 Ιουλίου), προστάτιδας από εξανθηματικές νόσους.
- Προφήτη Ηλία (20 Ιουλίου). Σχετική η παροιμία «Ο Αηλιάς κόβει σταφύλια και η Αγιά Μαρίνα σύκα».
- Αγίας Παρασκευής (26 Ιουλίου), προστάτιδας των ματιών και των οπτικών.
- Αγίου Παντελεήμονα (27 Ιουλίου), ιατρού που θεράπευε αφιλοκερδώς. Σχετική και η παροιμία «Κουτσοί, στραβοί στον Άγιο Παντελεήμονα».
Παροιμίες για τον Ιούλιο:
- Αλωνάρη με τ’ αλώνια και με τα χρυσά πεπόνια.
- Αλωνάρης αλωνίζει, στάρι το χωριό γεμίζει.
- Αλωνάρης μαραίνει τα χορτάρια κι ο Αύγουστος τα παλικάρια.
- Αλωνάρης τ’ αλωνίζει κι Αύγουστος τα ξεχωρίζει.
- Κάψες τον Αλωνάρη, ευτυχία όλο το χρόνο.
- Πού μοχτάει το χειμώνα, χαίρεται τον Αλωνάρη.
- Στο κακορίζικο χωριό τον Αλωνάρη βρέχει.
- Της Αγια-Μαρίνας ρώγα (ή σύκα) και τ’ Αϊ-Λιος σταφύλι. Και της Αγιάς Παρασκευής γεμάτο το κοφίνι.
- Το Θεριστή τον Αλωνάρη πάμπολλα καρβέλια είναι.(Μπόλικο στάρι, μπόλικο ψωμί.