Από την Εθνική κατάθλιψη στην Εθνική κατάπληξη

Πολιτική δεν είναι μόνο κυβερνητικές δηλώσεις, εναλλαγή στην εξουσία, αντιπολίτευση, κοινοβουλευτικές συγκρούσεις, μνημόνια, τρόικα, διαπραγματεύσεις και μικρά ή μεγάλα παρασκήνια. Ή μάλλον είναι όλα αυτά μαζί με κάτι ακόμα, που τείνουμε συνήθως να το ξεχνάμε, ίσως γιατί δεν το διαθέτουμε εν αφθονία. Ο λόγος είναι, βέβαια, για το χιούμορ, που μπορεί να ανεβάσει στα ύψη την κριτική μας διάθεση, αλλά και να μας απαλλάξει από πλήθος στενοχώριες και πιέσεις, επιτρέποντας να κοιτάξουμε ό,τι μας περιβάλλει καθημερινά με ένα διαφορετικό μάτι: ένα μάτι που θα μας υποδείξει την αστεία (όχι, όμως, και ακριβώς ανάλαφρη) όψη των πραγμάτων, που θα μας βοηθήσει να κατανοήσουμε από μιαν άλλη πλευρά τις εικόνες οι οποίες κυριαρχούν, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, στον δημόσιο περίγυρο. Ένα τέτοιο βλέμμα ξεπηδάει από τις σελίδες του καινούργιου βιβλίου του Κώστα Μαρδά «Ξεκαρφώματα», που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις «Κλειδάριθμος».

Ο Κ. Μαρδάς έχει δημοσιεύσει πολιτικές και ιστορικές μελέτες, αλλά και ποιήματα, είναι διευθυντής σύνταξης της εφημερίδας «Το καρφί» και τα κείμενα του βιβλίου του αποτελούν μια επιλογή από το χιουμοριστικό δισέλιδο που υπογράφει στην εφημερίδα ως Κάπα Σαρδάμ. Όλα τα καυτά ή λιγότερο καυτά πρόσωπα και ζητήματα του τελευταίου χρόνου (από τον Φεβρουάριο του 2014 μέχρι τον Φεβρουάριο του 2015) σπεύδουν να δώσουν το παρών εδώ: η απόδραση του Χριστόδουλου Ξηρού από τον Κορυδαλλό, ο Κώστας Καραμανλής και τα όσα ελέχθησαν περί σχεδίου δολοφονίας του, ο πρώην υπουργός Οικονομικών Γιάννης Στουρνάρας και ο νυν Γιάνης Βαρουφάκης, το Ποτάμι και ο Σταύρος Θεοδωράκης, η Ελιά και ο Βαγγέλης Βενιζέλος, οι εσωτερικές συγκρούσεις του ΠΑΣΟΚ, ο ΣΥΡΙΖΑ ως αντιπολίτευση και ως εξουσία, η Χρυσή Αυγή και ο Τάκης Μπαλτάκος, η Ραχήλ Μακρή, ο Νίκος Δένδιας, τα exit polls, ο Σαμαράς και ο Γιώργος Παπανδρέου, ο 'Αδωνις Γεωργιάδης και ο Θεόδωρος Πάγκαλος, η Αριστερά και η σχέση της με τα τηλεοπτικά πλατό, η ΔΕΗ και οι ιδιωτικοποιήσεις, η σύλληψη του Μαζιώτη, το Αιγαίο και ο ...Όμηρος, το 'Αγιον Όρος, ο Πάπας και ο Τσίπρας, ο Γκίκας Χαρδούβελης και η τρόικα, η Μαρία Ρεπούση και η Σμύρνη, ο τύμβος της Αμφίπολης, τα ξεκούμπωτα πουκάμισα, αλλά και τα κοστούμια και οι γραβάτες των Βρυξελλών.

Η παρέλαση ονομάτων, γεγονότων και καταστάσεων έχει συχνά κάτι το άναρχο και το υπερρεαλιστικό στο βιβλίο του Μαρδά. Αλλά έτσι είναι πάντοτε η σάτιρα: δεν σέβεται τη λογική και περιφρονεί την τάξη. Γιατί ο δικός της σκοπός είναι ως εξ ορισμού βέβηλος. Η σάτιρα δεν θέλει να εγκρίνει τη σύμβαση, το αυτονόητο και το κατεστημένο, αλλά να θίξει τα σύμβολα και να αμφισβητήσει τα καθιερωμένα. Το ίδιο κάνει και ο Μαρδάς: συνδυάζει τα ασυνδύαστα, επιστρατεύει τη φαντασία του, που αποδεικνύεται ανεξάντλητη σε επινοήσεις, βάζει τους ήρωές του να διαπλεύσουν ωκεανούς και να διασχίσουν ηπείρους, για να συνευρεθούν εντέλει στους πιο απίθανους τόπους. Το αποτέλεσμα είναι μια πολιτική καθημερινότητα παγιδευμένη με τα εκρηκτικά υλικά του γέλιου. Μια καθημερινότητα ίδια και ταυτοχρόνως πολύ διαφορετική από εκείνη που όλοι γνωρίζουμε και αναγνωρίζουμε. Μια καθημερινότητα που θα μας ευφράνει, αλλά και θα μας εξοργίσει, που θα μας κάνει να καγχάσουμε, αλλά και να θυμώσουμε, που θα μας αναγκάσει να θυμηθούμε όλα τα κακά που μας έχουν βρει κατά καιρούς (κάποτε, πάντως, να διακρίνουμε και τα καλά), ενώ την ίδια ώρα θα μας ενθαρρύνει να απελευθερωθούμε από όλα τα δεινά: τα δικά μας και των άλλων.

Κάθε κείμενο του Μαρδά συνοδεύεται από ένα ευρηματικό φωτομοντάζ, που συνομιλεί σπαρταριστά με το θέμα του και κινητοποιεί αμέσως την προσοχή μας. Τα φωτομοντάζ ανήκουν στον Αντώνιο Παλιβάκο και φωτίζουν αποκαλυπτικά τον πλήρη τίτλο του βιβλίου: «Ξεκαρφώματα: 100 αντι-κείμενα δημιουργικής ασάφειας. Από την Εθνική κατάθλιψη στην Εθνική κατάπληξη».